Alternatif Akımın Elde Edilmesi


ALTERNATİF AKIMIN ELDE EDİLMESİ

Alternatif akım zamana göre yönü ve şiddeti değişen akımdır.Alternatif akımın yön değiştirmesi gelişi güzel olmayıp düzenli bir şekildedir.Herhangi bir zaman aralığında akan yük miktarı ile yine aynı zaman aralığında akan yük miktarı birbirine eşittir.
ALTERNATÖRLERİN YAPISI
Alternatif akım SENKRON GENARATÖRLERDE üretilir.Bunlara kısaca ALTERNATÖR denir.Alternatörler genel olarak iki ana bölümden oluşur.
1)STATOR(ENDÜVİ) 2)ENDÜKTÖR(KUTUPLAR)
1)ENDÜVİ
Endüvi silisli saç paketlerinden yapılmış olup iç kısmına sargılarının yerleştirilmesi için oyuklar açılmıştır. Böylece oluşturulan dökme demirden bir gövdenin içine oturtulur. Küçük güçlü alternatörlerde endüvi dönen kısımda bulunmasına karşılık büyük güçlü alternatörlerde duran kısımdadır. Döner endüvili alternatörler büyük güçlü olarak yapılamazlar. Çünkü dönen endüviden fırçalar ve bilezikler yardımı ile büyük akımların alınması çok zor ve pahalı olur. Bu tür alternatörler aynen bir dinamo gibi olup tek farkı kollektör yerine bileziklerin bulunmasıdır.
2)ENDÜKTÖR
Büyük güçlü alternatörlerde endüktör döner şekilde yapıldığından bu kısam (rotor) da denir.Endüktörü oluşturan kutuplar alternatörü döndüren sistemlerin devir sayılarına göre iki şekilde yapılır.
1)Çıkıntılı kutuplu alternatörler 2)Düz kutuplu alternatörler
Çıkıntılı kutuplu alternatörler su tiribünleri veya düşük devirli dizellerle döndürülür. Bu kutuplar aynen bir doğru akım makinesinin kutupları gibidir. K Kutup başları birer yüzleri yalıtılmış özel saç paketlerden yapılır. Kutup ayakları ise demirden yapılabilir. Bu şekilde oluşturulan kutuplar rotora perçin cıvata veya kırlangıç kuyruğu geçmelerle tutulur. Bu kutuplar üzerine uyartım sargıları sarılır. Bu sargılar kendi aralarında N-S-N-S kutupları oluşturacak şekilde bağlanırlar. Sargıların son iki ucu rotor üzerinde bulunan 2 bileziğe bağlanmış olup bu bilezikler ve fırçalar yardımı ile doğru akımla beslenir.
Çıkıntılı kutuplar yüksek devirli alternatörlerde hem santrifuj etki

oluştururlar,hem de büyük gürültü ve rüzgar kayıplarına neden olurlar.
Kutupların üst kısımlarına,gerilimde ortaya çıkan salınımları önlemek amacı ile kısa devre çubukları konur. Buralara aynı zamanda havalandırma kanalları veya delikleri açılır.
Düz kutuplu alternatörler yüksek devirli türibinlerde kullanılır. Örneğin buhar türibinlerinde kullanılır. Genel olarak boyları uzun çapları küçüktür. Bu alternatörlere turba alternatörlerde denmektedir.2 ve 4 kutuplu olarak yapılırlar. Sargılar mile paralel olarak açılan oluklara yerleştirilir ve uçları rotordaki bileziklere bağlanır.
Şimdi gelelim alternatif akımın elde edilmesine,elektrik enerjisi genellikle dönen makinalardan elde edilir. Yani deneyde kullandığımız alternatör gibi. Alternatör de N ve S olmak üzere sabit mıknatısların oluşturduğu manyetik alanın içerisinde dönen bir iletken vardır ve bu iletken üzerinde oluşan bir EMK lik birüvardır. Alternatörde ki iletkenin bir tam dönüşümü tamamlaması yani 360 dönüş yapması sonunda,EMK’ nin bir saykılı oluşmaktadır.EMK nın sıfırdan başlayarak pozitif maksimum değere tekrar düşerek sıfıra ve negatif maksimum değere buradan da tekrar sıfıra ulaşmasına “saykıl”denir. Manyetik alan içerisindeki iletken ne kadar hızlı dönerse elde edilen emk’nın frekansı da o kadar yüksek olur. Alternatif akım elde edilmesini kısaca açıkladık. Ha birde şu bilgiyi ekledikten sonra bu konuyu kapatalım.1 kutuplu alternatör de 1 saykılın ulik bir dönme yapılması gerekiyordu 4 kutuplu da ise 180lelde edilmesi için 360 lik açı yapılması gerekir.elik açı,6 kutupluda ise 120
DİNAMOLARDA KOLLEKTÖR VE FIRÇANIN T