Atletizm Ve Branşlar


ATLETİZM ve BRANŞLAR
Atletizm, koşma, atlama ve atma gibi doğal hareketleri kapsayan fiziki aktivitedir. İnsanın tüm güç ve yeteneğinin olabildiğince zorlamasını gerektirir. Atletler birbiriyle yarışırken, aynı zamanda kendi güç ve yeteneklerinin sınırlarını tanır, bunları aşmaya çalışırlar. Diğer sporlarda optimum performansa erişmek için önemli bir kaynaktır. Hatta bir ülkenin gelişimini dahi gösterebilir.
İnsanlık kökeninden beri şu veya bu şekilde atletizm faaliyetlerinde bulunmaktadır, diyebiliriz. Bu etkinlikler çağlar boyunca tüm dünyada yaygın beğeni kazandı. İlk koşu yarışının İÖ 3800 yılında Mısır'da düzenlendiği sanılmaktadır. Ama tarihin en ünlü atletizm oyunları, ilk kez Eski Yunanistan'da düzenlenen Olimpiyat oyunları, sporun sanat ve kültürle birleştiği büyük şenlikler biçiminde düzenlenirdi. İlk Olimpiyat oyunları, sporun sanat ve kültürle birleştiği büyük şenlikler biçiminde düzenlenirdi. Atletler oyunlardan 10 ay önce hazırlanmaya başlar, son ayı da Olimpia'da geçirirlerdi. Yarış öncesi hazırlıklar değişik biçimlerde bugün de yapılmaktadır. Atletizim Modern Olimpiyatların en önemli unsurudur.
Tarihte, atletizm klasik antik zamanlarda organize bir spor hüviyetine kavuştu. Gelişimi boyunca programların çerçevesi genişletildi ve değişime uğradı. Örneğin standart yarışlar için seçilen mesafeler, prensipte ingiliz Milinden türetilmiştir ve her branşında değişik bir kökeni vardır.
Gelenekleri, evrenselliği ve prestiji yönünden ve gerektirdiği geniş menzilli kabiliyetler kadar, özellikleri bakımından da en temel spordur. Pist ve alan atletizmi üç ana dala ayrılır. Koşu, yürüme ve alan (atlayışlar ve atışlar)karşılaşmaları.
Bazı uluslar yada topluluklar pist ve alan yarışlaranın belli dallarında daha başarılı oldu. Sözgelimi, Etiyopyalılar ve Kenyalılar uzun mesafe koşusunda, Finliler cirit atmada, Batı Hint adaları atletleri ise kısa mesafe hız koşusunda üstünlük gösterdiler.
Dünya atletizmini yöneten Uluslararası Amatör Atletizm Federasyonu 174 ülkenin bağlı olduğu bir kuruluştur. 1912'de kurulan bu örgütün benimsediği kurallara uluslararası yarışmaların tüm dallarında uyulur.
1896'dan beri dört yılda bir yapılmakta olan Olimpiyat Oyunları Spor dünyasının en önemli olayıdır. Olimpiyatlar içinde yer alan atletizm karşılaşmaları, uluslararası Amatör Atletizm Federasyonu'nca dünya şampiyonası olarak kabul edilmiştir. Olimpiyat Oyunları'nın dışında da tüm dünyada sayıları giderek artan önemli atletizm yarışmaları düzenlemektedir. Her ülkede atletizmi yöneten, düzenleyen ulusal bir örgüt vardır. Ayrıca okullar ve spor kuruluşları da, gençleri atletizme yöneltmek amacıyla çalışmalar yapar. Başlıca atletizm yarışmaları Avrupa Şampiyonası, Pan Amerikan Oyunları, İngiliz Uluslar Topluluğu Oyunları, Asya ve Afrika Şampiyonalarıdır. Bunların dışında, ülkelerin kendi aralarında düzenlediği özel karşılaşmalar da vardır. Yarışmalar, atletizmin tüm dallarını kapsar. Ayrıca, kros koşu, yürüme ve yol koşusu şampiyonları da yapılmaktadır.
PİST YARIŞLARI
Koşular
KISA MESAFE
ORTA MESAFE
UZUN MESAFE
ENGELLİ KOŞULAR
BAYRAK YARIŞLARI
KROS ve MARATON
100 m
800 m
3.000 m
100 m Eng.
4 x 100 m

200 m
1.500 m
5.000 m
110 m Eng.
4 x 400 m
STADYUM DIŞI
42.195 m
MARATON
400 m
 
10.000 m
400 m Eng.
 

 
 
 
3.000 m Eng.
 

KROS KOŞU
Koşu dalı, kısa mesafe hız, orta ve uzun mesafe koşularından oluşur. Bu yarışlar, kapalı salon ya da açık hava pistlerinde, yollarda ve kırlık alanlarda yapılabilir. Kısa mesafe hız koşuları, 400 metreye kadar olan ve atletlerin tüm mesafeyi baştan sona tam sürat koştukları yarışlardır. Bu mesafeler, 100, 200 metre ve açık hava pistinin bir turuna eşit olan 400 metredir. Kapalı Salonlarda daha kısa pistler çok yaygındır. Salonlardaki en kısa hız koşusu pisti 50 metredir. Kısa mesafe koşucusu yarışa başlar; iyice hızlandıktan sonra bu hızını sürdürmeye çalışır.
Orta mesafe koşuları, 800,1500 metre ve eski 1 mil yarışlarıdır. Yıllar önce 1 mili 4 dakikanın altında koşabilmek,atletizimde henüz erişilmemiş bir sınırdı. İngiliz atlet Royer Bonnister, Oxford'da 6 mayıs 1954'de bunu gerçekleştirince, "4 dakika sınırı" önemini yitirdi. 1975'te ise,Yeni Zelandalı atlet John Walker 1 mili 3 dakikada koştu.Bu mesafedeki 4 dakika 10 saniyelik dünya rekorunun 4 dakikaya düşürülmesi 70 yıl almıştır. Oysa, rekorun 3 dakika 50 saniyeye inmesi yalnızca 21 yıl aldı. Daha iyi derecelerin,daha kısa zaman aralıklarıyla gerçekleştirilmesi, atletlerin giderek artan güç ve yeteneklerinin bir göstergesidir. Orta mesafe koşucusu, hız ve dayanaklılığı iyi bir taktik anlayışla birleştirebilmelidir.
Uzun mesafe yarışları pistte 5.000 ve 10.000 metre, maraton ve yol parkurunda koşulan öteki yarışlarda ise daha uzun mesafelerde yapılır. Kadınlar son yıllarda uzun mesafe koşularına katılmaya başladı. İlk kez 1969'da Uluslararası bir yarışmada 1.500 metre koşan kadınlar, 1974'te 3.000 metre koşusuna, 1970 sonlarında da maraton yarılarına katıldılar. Yanlızca erkeklerin koştuğu, 28'den fazla engel ve 7 havuz atlamadan oluşan 3.000 metre yarışı dışında kalan tüm uzun mesafe koşularına kadınlar da katılırlar.

Dünyada yaygınlık kazanan uzun mesafe koşularından özellikle maraton yarışlarına katılan atlet sayısına yaklaşık 15 yıldır büyük bir artış görüldü. İlk maraton koşusu 1896 Olimpiyat Oyunlarında efsanevi koşucu Pheidippides'in anısına düzenlendi. Bu koşucu İÖ 490'da Yunanlılar'ın Persler'e karşı kazandığı zaferin haberini iletmek amacıyla Maraton'dan Atina'ya kadar koşmuş ve kente vardığında ölmüştü. 1908 Olimpiyatlar'da Maraton, 42.195 metrede koşuldu; bu uzunluk 1924'te değişmez ölçü olarak kabul edildi. Günümüzde Londra ve New York maratonlarına her yıl 10.000'in üzerinde koşucu katılmaktadır.
Öteki düz koşular ise bayrak yarışlarıdır. Takımlar dört koşucudan oluşur ve her koşucu yarışın belli bir bölümünü koşar. Kendi bölümünü tamamlayan koşucu, bayrak denilen çubuğu(stafet)bir sonraki bölümün koşucusuna verir. Bayrak el değiştirmeden, bir sonraki koşucu koşmaya başlayamaz.
Engelli koşucularda 10'dan fazla engel vardır. Erkekler 110 metre yarışında, engeller 106.7 cm, 400 m yarışında ise 76.2 cm'dir.
Yürüme yarışları ise normal yürüyüşten türetilmiştir. Kural gereği, ileriye atılan ayak gerideki ayak yerden kalkmadan toprağa değdirilir. Bu nedenle bacakları bükmeden adım atmak gerekir. Yol parkurlarında yapılan yürüme yarışlarında mesafeler, Bayanlar için 10 km, erkekler için 20 ve 50 km'dir.