Ağit Mersiye


Ağıt
Genellikle acı verici, üzücü bir olayın ardından söylenen halk türküsüdür. Burada söz konusu edilen acı verici, üzücü olayın en yaygın biçimi ölümdür. Ancak ağıtın doğal afet ya da hastalık gibi çaresizlikler karşısında söylendiği de olur. Ağıtın söylenme amacı genellikle korku, heyecan, üzüntü, isyan gibi duyguları dile getirmektir. Ağıt söyleme işine ağıt yakma, ağıt söyleyenlere ise ağıtçı denilir.
Ağıtlar, ölen ya da başından acı bir olay geçen kişinin iyiliklerini, yiğitçe davranışlarını ve görüp geçirdiği önemli olayları konu edinir. Belli geleneksel hareketler eşliğinde kendine özgü ölçü ve uyaklarla söylenir.
Türklerde ağıt geleneği çok eskidir. Anadolu’nun hemen her yerinde ağıt geleneğinin izlerine raslanır. Ağıtlar yarı anonim folklor ürünleri sayılır. Türkçe’de 7, 8 ve 10 heceli ağıtlar yaygındır. En çok 8 hecelilere raslanır.
Erkeklerin de söylediği olur, ancak ağıt daha çok kadınlar tarafından söylenir.
Bu sanat ürünü gösteri özellikleriyle tiyatroya, söyleyiş özellikleriyle de şiire benzer.
Ağıtlar türkü ve destanla yakın ilişki içindedir.

Mersiye

Divan edebiyatında ölen bir kimsenin yiğitliğini, cömertliğini iyiliğini, yaptıklarını övmek ve ölümünden duyulan acıyı dile getirmek için yazılan şiir türüne mersiye adı verilir. Mersiyeler genellikle mesnevi ve terkibibent nazım biçimlerinde yazılmıştır. Ünlü divan şairi Baki'nin Kanuni Sultan Süleyman'ın ölümü üstüne yazdığı Kanuni Mersiyesi, bu türün en güzel örneklerindendir

Gazel
Gazel divan edebiyatının en yaygın kullanılan nazım biçimidir. Önceleri Arap edebiyatında kasidenin tegaüzzül adı verilen bir bölümü iken sonra ayrı bir biçim halinde gelişmiştir. Gazelin beyit sayısı 5-15 arasında değişir. Daha fazla beyitten olaşan gazellere müyezzel ya da mutavvel gazel denilir. Gazelin ilk beyti "matla", son beyti ise "makta" adını alır. Matla beytinin dizeleri kendi aralarında uyaklıdır (musarra). Sonraki beyitlerin ilk dizeleri serbest ikinci dizeleri ilk beyitle uyaklı olur. Birden fazla mussarra beytin bulunduğu gazel "zü'l-metali", her beyti musarra olan gazel ise "müselsel" gazel adıyla bilinir. İlk beyitten sonraki beyte "hüsn-i matla" (ilk beyitten güzel olması gerekir), son beyitten öncekine "hüsn-i makta" (son beyitten güzel olmalı gerekir) Gazelin en güzel beyti ise "beytü'l-gazel" ya da "şah beyit" adıyla anılır. Bunun yeri ya da sırası önemli değildir. Bazı gazellerin matlasını oluşturan dizelerden birinci ya da ikincisinin matlasının ikinci dizesi olarak yenilenmesine "redd'i-matla" denir. Şair mahlasını (şairin takma adı, ya da tanındığı ad) maktada ya da "hüsn-i" maktada söyler. Bu durumda beyit ikinci bir adla "mahlas beyti" ya da "mahlashane" olarak anılır. Şairin mahlasını tevriyeli kullanmasına "hüsn-i tahallüs" de Dize ortalarında uyak bulunan gazele musammat, sonu getirilmemiş ya da beyit sayısı 5’in altında bulunan gazellere de "natamam" gazel denir. Başka şairlerin birkaç dize ekleyerek bend biçimine dönüştürdüğü gazellere "tahmis", "terbi" adı verilir. Bütün beyitlerinde aynı düşüncenin ele alındığı gazeller "yekahenk gazel", her beyti öncekinden ustalıklı biçimde söylenmiş gazeller de "yekavaz gazel" olarak adlandırılır. Gazeller konularına göre de çeşitli isimlerle tanımlanır. Aşka ilişkin acı, mutluluk gibi içli duyguların dile getirildiği gazeller "aşıkane", içki, yaşama boş verme, yaşamdan zevk alma gibi konularda yazılanlara "rindane" denir. Aşıkane gazellere en iyi örnek Fuzûlî’nin gazelleri, rindane gazellere en iyi örnek ise Bâkî’nin gazelleridir. Kadınları ve ten zevklerini konu edinen gazeller ise, örneğin Nedîm’in gazelleri, "şuhane", öğretici nitelikli gazellere, örneğin Nâbî’nin gazelleri, "hakimane gazel" denir. Gazeller eskiden bestelenerek okunurdu. Özelikle bestelenmek için yazılmış gazeller de vardır. Gazelleri makamla okuyan kişilere "gazelhan", gazel yazan usta şairlere ise "gazelsera" adı verilir. Gazel, Türk müziğinde ise şiirin bir hanende tarafından doğaçtan seslendirilmesidir. Sesle taksim olarak da bilinir.
Örnek gazel (Fuzuli)
GAZEL Benî candan usandırdı cefâdan yâr usanmaz mı
Felekler yandı âhımdan murâdım şem’i yanmaz mı
Kamû bîmârınâ cânan devâ-yî derd eder ihsan
Niçin kılmaz banâ derman benî bîmâr sanmaz mı
Gamım pinhan dutardım ben dedîler yâre kıl rûşen
Desem ol bî vefâ bilmen inânır mı inanmaz mı
Şeb-î hicran yanar cânım töker kan çeşm-i giryânım
Uyârır halkı efgaanım karâ bahtım uyanmaz mı
Gül’î ruhsârına karşû gözümden kanlu âkar sû
Habîbım fasl-ı güldür bû akar sûlar bulanmaz mı
Değildim ben sanâ mâil sen etdin aklımı zâil
Bana ta’n eyleyen gaafil senî görgeç utanmaz mı
Fuzûlî rind-i şeydâdır hemîşe halka rüsvâdır
Sorun kim bû ne sevdâdır bu sevdâdan usanmaz m



Güzelleme
Âşık edebiyatında insan ve doğa güzelliklerini işleyen koşmalardır. Güzellemelerde genellikle aşık olunan kadın, kız, gelin veya çok sevilen dağ, ağaç, hayvan, çiçek gibi unsurlar işlenir.

ÖRNEK PANEL

1.
Yönetici Özeti
2.
Giriş

2.1.
Çalışmada kapsanan sosyo-ekonomik faaliyet alanının özellikleri (örneğin, ekonomi içerisindeki yeri, bilim ve teknoloji sistemiyle ilişkileri, Vizyon 2023 Ana Teması – refah toplumu: zenginlik ve yaşam kalitesi - bağlamında konum ve potansiyeli, vb)

2.2.
Panelin yapısı ve çalışma programı
3.
Sosyo-ekonomik faaliyet alanının teknolojik / ekonomik / yapısal durumunun değerlendirilmesi

3.1. 
Türkiye’deki durum

3.2.
 Dünyadaki durum

3.3.
2003-2023 dönemindeki gelişme ve değişimleri belirleyecek temel eğilimler ve itici güçler

3.4.
Bu alanda Türkiye’nin güçlü ve zayıf yanları, tehdit ve fırsatlar
4.
Gelecek vizyonu ve sosyo-ekonomik hedefler
5.
Teknolojik faaliyet konuları ve teknoloji alanları

5.1.
Teknolojik faaliyet konuları (öncelikler ve gerekçeler)

5.2.
Teknoloji alanları (öncelikler ve gerekçeler)

5.3.
Öncelikli teknoloji alanlarında Türkiye’nin konumu (güçlü ve zayıf yanları, tehdit ve fırsatlar)
6.
Sonuçlar
7.
Ekler (raporun hazırlanmasında kullanılan veriler, araştırmalar, yazılı görüşler, detaylı listeler vb.)

 

Raporun, ekler hariç, 25-30 sayfa uzunluğunda olması düşünülmektedir. Eklere ilişkin olarak bir sayfa kısıtlaması yoktur.
B-Nihai Rapor
1.
Yönetici Özeti
2.
Giriş

2.1.
Çalışmada kapsanan sosyo-ekonomik faaliyet alanının özellikleri (örneğin, ekonomi içerisindeki yeri, bilim ve teknoloji sistemiyle ilişkileri, Vizyon 2023 Ana Teması – refah toplumu: zenginlik ve yaşam kalitesi - bağlamında konum ve potansiyeli, vb)

2.2.
Panelin yapısı ve işleyişi

2.3.
Çalışma Programı (çalışmanın çeşitli evreleri, kullanılan teknikler, yaşanan zorluklar, deneyimler, görüş ve öneriler)
3.
Sosyo-ekonomik faaliyet alanının teknolojik / ekonomik / yapısal durumunun değerlendirilmesi

3.1.
Türkiye’deki durum

3.2.
Dünyadaki durum

3.3.
2003-2023 dönemindeki gelişme ve değişimleri belirleyecek temel eğilimler ve itici güçler

3.4.
Bu alanda Türkiye’nin güçlü ve zayıf yanları, tehdit ve fırsatlar
4.
Gelecek vizyonu ve sosyo-ekonomik hedefler
5.
Teknolojik faaliyet konuları ve teknoloji alanları

5.1.
Teknolojik faaliyet konuları (öncelikler ve gerekçeler)

5.2.
Teknoloji alanları (öncelikler ve gerekçeler)

5.3.
Öncelikli teknoloji alanlarında Türkiye’nin konumu (güçlü ve zayıf yanları, tehdit ve fırsatlar)
6.
Dellfi sorgulaması sonuçlarının ilgili sosyo-ekonomik faaliyet alanı açısından değerlendirilmesi
7.
Öncelikli teknoloji alanlarının diğer ülkelerin öngörü sonuçlarıyla karşılaştırılması ve analizi
8.
Bu alanlarda Türkiye için öngörülen yetenek düzeyi ve süresi; teknoloji yol haritaları
9.
Bu yeteneklerin edinilmesine yönelik sorunlar, hükümetlerce alınması gereken (yasal, finansal, eğitsel vb.) önlemler, yürütülmesi gereken ulusal program ve projeler ile Ulusal Bilim ve Teknoloji Politikalarında yer alması gereken hususlar
10.
Genel değerlendirme ve sonuç
11.
Ekler (raporun hazırlanmasında kullanılan veriler, araştırmalar, yazılı görüşler, detaylı listeler, Delfi sonuçları dökümü vb.)


 
Raporun, ekler hariç, 100 sayfayı aşmayacak (tercihan 50-70 sayfa) uzunlukta olması düşünülmektedir. Eklere ilişkin olarak bir sayfa kısıtlaması yoktur. 
Raporun ilk 5 maddesi, daha önce “Ön Rapor”da yazılmış olanların Yaygınlaştırma ve Delfi sorgulaması sonuçları ışığında değerlendirilerek gerekli görülen değişikliklerin yapılması ve yeniden yorumlanması ile son şeklini alacaktır.