Coğr Ak

 A K D E N İ Z B Ö L G E S İ


A.GENEL ÖZELLİKLERİ
1.Konum ve sınırları
Akdeniz Bölgesi ismini güneyindeki Akdeniz’den alır. Batısında Köyceğiz Gölü kuzeyinde Toros dağları’nın kuzey etekleri, doğusunda ise Gaziantep Pla-tosu uzanır. Ülkemiz topraklarının % 15 ine sahip olup, dördüncü büyük bölge-mizdir. Bölge doğu-batı istikametinde uzun, kuzey-güney istikametinde dardır.
2.Yeryüzü Şekilleri
a. Dağları:Akdeniz Bölgesi genel olarak dağlık ve engebelidir. Bölgenin genel
hatlarını Toros dağları ve yüksek platolar oluşturur. Kıyıya paralel olarak uza-
nan dağlar Batı ve Orta Toroslar olmak üzere ikiye ayrılır. Batı Toroslar Antalya körfezi çevresinde yer alır. Antalya Körfezi’nin batı kesimine Teke Yöresi denir.
Orta Toroslar’da yükselti daha daha fazladır (4000 m).Burada Bolkar, Aladağ, Tahtalı ve Binboğa dağları yer alır. İskenderun Körfezi’nin doğusunda kıyıya paralel olarak Amanos (Nur) dağları uzanır.
Kıyıya Paralel olarak uzanan ve kıyıdan itibaren hemen yükselen Toroslar kıyı ile iç kesimler arasında ulaşımı güçleştirir. Kıyı ile iç kesimler arasındaki ulaşım çeşitli geçitlerden sağlanır.
Bunlar;
( Çubuk geçidi, Antalya çevresini göller yöresi ve Ege’ye bağlar.
( Sertavul geçidi, Silifke’yi İç Anadolu’ya bağlar.
( Gülek geçidi, Adana Bölümü’nü İç Anadolu’ya bağlar.
( Belen geçidi, İskenderun’u Hatay’a bağlar.
b. Ovaları:Bölgenin önemli ovaları; Amik, Antalya, Silifke, Isparta, Burdur, Acıpayam, Elmalı ve Çukurova’dır. Bölgenin en büyük ovası olan Çukurova, Seyhan ve Ceyhan ırmaklarının biriktirdiği alüvyonlar tarafından oluşturulmuş bir delta ovasıdır.
c. Akarsuları:Antalya Bölgesi’nin önemli akarsuları; Dalaman, Eşençay, Köprüçayı, Aksu, Asi, Manavgat, Göksu, Seyhan ve Ceyhan’dır. Mersin ve Antalya Körfezi arasında kalan kısma Taşeli Platosu denir. Bu bölümde bulunan kayaçlar Kimyasal çözünmeye uğrayarak Karstik yer şekillerinin oluşmasına (mağra, düden, obruk, lapya, sarkıt, dikit...vb.) neden olmuştur.
d. Gölleri:Bölgenin önemli gölleri Antalya körfezinin kuzeyinde yer alır. Bu yörede yer alan çukur alanlarda biriken sular bir çok göl oluşmasına neden olmuştur. Bu nedenle Antalya Körfezi’nin kuzeyine (Isparta Burdur çevresi) Göller yöresi denilmiştir. Suğla, Beyşehir, Eğirdir, Burdur, Acıgöl, Salda, Yaraşlı ve Karataş gölleri bölgenin önemli gölleridir.
3. İklimi:Bölgenin kıyı şeridi boyunca tipik Akdeniz iklimi görülür. Yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlıdır. Ortalama sıcaklık ocak ayında 10 0C, temmuz ayında 29 0C civarındadır. Yıllık ortalama sıcaklık 19 0C-20 0C’dir.
Kıyıdan iç kesimlere geçildikçe karasal iklimin etkileri görülmeye başlar. Bunun nedeni,kıyıya paralel uzanan dağların nemli hava kütlelerinin iç kesimlere ulaşmasını engellemesidir. İç kesimlerde ortalama sıcaklık düşer(Göller yöresi 12 0C) ve karasallığın etkisi ile yıllık sıcaklık farkı artar.



Bölgede bulutluluk oranı az, güneşlenme süresi fazladır. Bu nedenle yaz turizmi gelişmiştir. Kış mevsimi yağışlı, yaz mensimi kurak geçer. Toros dağlarının güney yamaçları denizden esen rüzgarların etkisi ile bol yağış alır. Kıyıdan içerilere geçildikçe yağış miktarı azalır. Bu nedenle göller yöresi kıyıya göre daha az yağış almaktadır.
4. Bitki Örtüsü:Orman alanı bakımından Karadeniz Bölgesi’nden sonra ikinci sırada yer alır.(% 24.5) Akdeniz Bölgesi’nin karakteristik bitki örtüsü makidir. Makiler yaz kış yaprağını dökmeyen kısa boylu ağaçlardır.(Zeytin,keçiboynuzu,defne vb.)
Toros dağlarında 1200 m’ye kadar sıcaklık isteği fazla ve kuraklığa dayanıklı kızılçam ormanları yetişir. Dağların yüksek kesimlerinde/1000-2200 m) soğuğa dayanıklı karaçam,sedir,göknar ağaçları yetişir. Daha yükseklerde dağ çayırları yer alır. Karasal iklim şartlarının yaşanmaya başladığı Göller Yöresi’nde ormanlar seyrekleşir,ağaçlı bozkırlar görülmeye başlar.
5. Nüfus ve yerleşme:Akdeniz Bölgesi yüzölçümü bakımından dördüncü büyük bölgemizdir. Bölgede yaklaşık 8,1 milyon insan yaşamaktadır. (1997) Km2 ye 66 kişi düşer. Nüfus yoğunluğu Türkiye ortalamasının altındadır.
Bölge nüfus daha çok kıyı kesimindeki ovalarda (Çukurova,Antalya ovası) toplanmıştır. Bunun nedeni;tarım ve sanayi faaliyetlerinin buralarda yoğunluk kazanmasıdır. Tarıma elverişli olmayan Teke Yöresi Taşeli Platosu ve dağlık alanlarda nüfus yoğunluğu azdır. Kırsal kesimlerde nüfus şehirleri göçün etkisiyle sürekli azalmaktadır. Buna karşılık şehirlerin nüfusu hızlı bir şekilde artmaktadır. Bölgede şehirleşme oranı yüksektir.
Akdeniz Bölgesi’nin önemli yerleşim merkezleri Adana,Antalya,Mersin,Hatay
Kahramanmaraş,Osmaniye,Burdur,Isparta ve Kilis’tir. Bunlardan,ovaların çevresinde bulunanlar daha fazla gelişme göstererek büyümüşlerdir.
6. Ekonomik Özellikleri
a. Tarım ve Hayvancılık:Akdeniz Bölgesi ülkemizde tarımın ve modern usullerle yapıldığı bölgedir. Geniş ovalar ve iklim şartları tarım yapmaya uygundur. Ovalarda yılda iki üç ürün alınabilir. Bölgede kışlar ılık geçtiği için sebze ve meyve tarımı gelişmiştir. Özellikle seralarda turfan da sebze yetiştiriciliği en fazla bu bölgede yapılır.
Ülkemizde üretilen muzun tamamı Akdeniz Bölgesi’nde elde edilir. Ayrıca; turunçgil,yer fıstığı,soya fasulyesi,gül,pamuk,anason,mısır,şeker pancarı,pirinç,susam ve buğday üretimi de yoğun olarak yapılmaktadır.(Akdeniz Bölgesi; zeytin yetiştirmeye elverişli olmasına rağmen ovalarda daha fazla gelir getiren başka ürünler yetiştirildiği için zeytin üretimi azdır.)




Bölgenin dağlık olması, kırsal kesimde halkın küçükbaş hayvancılıkta uğraşmasına neden olmuştur. En fazla kıl keçisi bu bölgemiz beslenir. Özellikle Toros dağları üzerindeki yaylar halkın yoğun olarak besledikleri alandır. Şeker pancarı yetiştirilen Göller Yöresi’nde şeker pancarı küspesinden dolayı ahır hayvancılığı gelişmiştir.
b. Madenler:Bölge yer altı kaynakları bakımından zengin değildir. Krom,boksit (alüminyum) ve kükürt önemli madenlerdir. Ayrıca kurşun çinko ve demir madenleri de çıkarılır.
c. Endüstri:Akdeniz Bölgesi’nde hammaddesi tarıma dayalı sanayi kolları gelişmiştir. Bunları önemlileri; dokuma,tekstil,bitkisel yağ,gıda,şeker,süt ve konserve sanayiidir. Bölgede ayrıca; demir-çelik,krom,alüminyum,gübre,petro-kimya ve orman ürünleri sanayii de gelişmiştir.
d. Ticaret:Bölge ticaretini geliştirmek amacıyla Mersin’de uluslar arası Serbest Ticaret Bölgesi kurulmuştur. Mersin Limanı’ndan yapılan ihracatların bölge ticaretine katkısı fazladır. Turizm faaliyetleri yaz aylarında ticaretin gelişmesine katkıda bulunur.
e. Turizm:Yaz turizminin en erken başladığı ve en geç bittiği bölgemizdir. İklim elverişliliği, tarihi eserler, doğal güzellikler ve turistik tesislerin yaygınlığı turizmin gelişmesine neden olmuştur.
Su kayağı,yelken,festivaller,müzik ve film yarışmaları önemli turizm etkinlikleridir. Vadiler,mağaralar,çağlayanlar ve milli parklar turizm açısında önemli doğal zenginliklerdir. Bölgede Roma,Bizans,Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ait tarihi eserler ve antik şehirler yer alır.
B.AK DENİZ BÖLGESİ’NİNBÖLÜMLERİ
1.Adana Bölümü
a.Fiziki Özellikleri
Manavgat Çayı’nın doğusunda içeri alır. Güneybatı-Kuzeydoğu yönünde uzanan Orta Toroslar bu bölümün en önemli yükseltisini oluşturur. Bolkar,Aladağlar,Tahtalı ve Binboğa dağları bu bölümde yer alan önemli dağlardır. Dağların Yükseltisi fazladır (Aladağ 3750 m). Bolkar ve Aladağlar’ın yüksek kesimlerinde kalıcı kar ve buzullar bulunur.
Dağlar iç kesimlerle olan ulaşımı güçleştirmiştir. Ulaşım Sertavul ve Gülek geçitlerinden sağlanır.
İskenderun Körfezi’nin doğusunda kuzey-güney yönlü uzanan Nur (Amanos) dağları yer alır. İskenderun’u Hatay’a bağlayan Belen Geçidi bu dağ üzerindedir. Daha doğuda Hatay-Maraş fay hattı uzanır.
Ülkemizin en büyük delta ovası olan Çukurova bu bölümdedir. Çukurova ,Seyhan ve Ceyhan ırmaklarının taşıdığı alüvyonları denizde biriktirmesi sonucunda oluşmuştur. Bölümün diğer ovaları Amik,Dörtyol,Silifke ve Maraş Ovasıdır.
Adana Bölümünün önemli akarsuları Asi,Ceyhan,Seyhan ve Göksu ırmaklarıdır
Asi Nehri,Lübnan ve Suriye topraklarından doğarak ülkemizde denize dökülür. Akarsular kar erimelerine bağlı olarak ilkbaharda daha fazla su akıtırlar.
Taşeli Platosu bölümün Batısında yer alır. Taşeli Platosunun Çevresinde kireç taşlarının çözünmesiyle bir çok karstik şekiller oluşmuştur. Yedi Uyuyanlar Mağarası (Tarsus), Cennet-Cehennem obrukları ve Dilek Kuyusu Mağarası (silifke) turistik değer taşıyan karstik yer şekilleridir.
Adana Bölümü’nde Akdeniz iklimin şartları etkilidir. Yazlar sıcak ve kurak,kışlar ılık ve yağışlıdır. Kışın sıcaklık yüksek olduğu için kar yağışı pek görülmez. Hâkim rüzgâr yönüne dik olarak uzanan dağlar daha fazla yağış alır. Örneğin,ova üzerinde yer alan Adana 600 mm yağış alırken,dağlara yakın olan Kadirli ilçesi 1000 mm civarında yağış almaktadır.
Bölümün hâkim bitki örtüsü maki olup 800-900m ye kadar olan yüksekliklerde yetişir. Kıyı kesiminde 1000 m’ye kadar sıcaklık isteği yüksek ve kuraklığa dayanıklı kızılçam ormanları görülür. Yağış miktarının fazla olduğu İskenderun Körfezi çevresinde geniş yapraklı ağaçlar (gürgen,kayın,fındık) yetişir.

b.Beşeri ve Ekonomik Özellikleri
Bölge nüfusunun yarıdan fazlası Adana Bölümü’nde yaşar. Nüfus özellikle Çukurova ve Amik Ovası gibi verimli tarım alanlarının çevresinde toplanmıştır. Sanayi tesislerinin fazlalığı bölümde nüfusun artmasını sağlamıştır. Adana Bölümü’nde şehirleşme oranı yüksek olup şehir nüfusu kır nüfusundan fazladır.
Türkiye’nin 4. Büyük şehri olan Adana,bölümün en gelişmiş ve en çok nüfusa sahip şehridir. Tarım,endüstri,ticaret ve eğitimin gelişmesinden dolayı sürekli göç alır. Adana Bölümü İç Anadolu,Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerine açılan yoların kavşak noktasında bulunur.
Ülkemizin en önemli ithalat ve ihracat limanlarından birine sahip olan Mersin,bölümün ikinci önemli kentidir. Bu bölümde yer alan Hatay ili 1939 yılına halkın isteğiyle Türkiye’ye katılmıştır. Kahraman Maraş ise Kurtuluş Savaşı’nda halkının gösterdiği kahramanlıklar nedeniyle “Kahraman” ünvanını almıştır.
Çukurova, Amik ve Silifke ovaları tarımın en fazla yapıldığı ovalardır. Bu ovalarda ekonomik değeri yüksek olan pamuk başta olmak üzere turunçgil, soya fasulyesi, buğday, yer fıstığı, susam, muz ve mısır ile sebzeler yetiştirilir. Türkiye'de sadece anamur çevresinde muz yetiştirilir. Irmak kenarlarında çeltik tarımı yapılır.
Taşeli Platosu çevresi ve dağlık alanlarda küçükbaş hayvancılık yapılır. Bölümde özellikle kıl keçisi beslenir.
Adana Bölümü'nde