Dinamometre

Dinamometre nedir? 

Dinamometre, motorların gücünü ve torkunu ölçmeye yarayan pahalı bir cihazdır.

Kaç çeşit dinamometre vardır?

Dinamometreler de kendi aralarında ölçtükleri vasıtaya göre birçok kategoriye ayrılırlar. Motor dinamometreleri, Şasi dinamometreleri, Endüstriyel dizel motor dinamometreleri, Karting dinamometreleri, Marine dinamometreler, Motorsiklet dinamometreleri, ve hatta Snowmobile dinamometreleri bunlardan bazılarıdır…

Dinamometrede ölçüm nasıl yapılır?
 
Kısaca özetlemek gerekirse, ölçüm süreci aşağıdaki gibidir:



1- Araç dinamometreye alınır
2- Araç en az 3 noktadan çapraz olarak zincir ile sabitlenir. Boşluklar alınır.
3- Tahrik tekerleklerinin lastik basınçları eşitlenir...
4- Araçın teknik bilgileri bilgisayara girilir.
5- Fanlar uygun yerlere yerleştirilir ve devreye alınır.
6- Motor çalıştırılır ve Dyno operatörü aracın içine biner.
7- Öncelikle, aracın şanzıman oranları bilgisayar tarafından hesaplanır.
8- Güç ölçümü ve hemen ardından inertia testine geçilir.
9- Ölçüm sonucunun grafikli çıktısı alınır ve müşteriye yorumlanır.
10- Araç çözülür ve müşteri uğurlanır, el sallanır



Dinamometre gerçekten gerekli midir?

Tuning işinin tabiatı gereği, amaç mevcut bir motordan daha yüksek tork ve güç elde etmektir. Uygulamalar yapılmadan önce, elde edilecek güç yaklaşık olarak tahmin edilmektedir. Ancak, Tuning gibi hassas ayarlar gerektiren bir iş dalında “tahmin” kavramına yer yoktur. Dinamometre sayesinde, tork ve güç eğrisindeki en hassas değişiklikler (1 Nm veya 1 hp) dahi saptanabilmektedir…

Dinamometreleri olmaksızın uygulama yapan sözde Tuning firmaları, size az önce bahsettiğimiz tahminden öte bir değer veremezler. Uygulama sonrasında “hadi gazlayıp görelim” şeklinde test yapan sözde “Tuning’cilere” dikkat etmek gerekir…

İşini ciddi yapan dürüst Tuning firmaları, kendilerinde dinamometre yoksa dahi, olan bir firmaya gönderip ölçüm yaptırmaktadır. Beygir sihirbazları ise, dinamometre kavramına son derece karşı olmakla beraber, çamur atmaktan da geri kalmamaktadırlar

Dinamometre, doğru kullanıldığında her zaman müşteri lehine çalışan son derece objektif bir test aletidir.

Dinamometrenin güç ölçmek dışında işlevleri var mıdır?

Dinamometre, aslında çok faydalı bir tespit cihazıdır. Motor gücünü ölçmek dışında, dinamometremiz sayesinde:

1- Önden çekişli ve Arkadan itişli araçların motor gücünü ölçebilmekteyiz,
2- Yere aktarılan güç ile motor gücü arasındaki farkı yorumlama ve kıyaslama imkanına sahibiz,
3- Motordaki en ufak düzensizlikleri dahi tespit etme imkanına sahibiz,
4- Yürüyen aksamdaki olası sorunları tespit edebilmekteyiz,
5- Düz ve Otomatik şanzımanlı araçları da ölçebilmekteyiz,
6- Müşterilerimize ölçüm sonrası Detaylı Güç/Tork Grafiği ve Raporunu sunmaktayız,
7- Modifikasyon öncesi ve sonrası ölçümler sayesinde, yapılan işlemlerden kazanılan gücü net olarak tespit etmekteyiz,
8- İkinci El araç alacaklar için motor ve yürüyen aksamdaki problemleri kolayca tespit edebilmekteyiz,
9- Vites oranlarını hesaplayıp tespit etme imkanına sahibiz...


Madem bu kadar faydalı bir cihaz, neden Türkiyedeki her tuning firmasında yok? 

Bunun en önemli açıklaması maliyet unsuru olabilir.

Dinamometre çok pahalı ve yatırım geri dönüşü çok uzun vadeye yayılan bir cihazdır. Yüksek maliyetine rağmen, ciddi iş yapan Profesyonel firmaların bulundurması gereken vazgeçilmez bir ekipmandır…

Avrupa ve Amerikada, tuning firmalarının çoğu bir veya birden fazla dinamometre ile çalışmaktadırlar. Ancak tabiiki Avrupadaki potansiyel ile Türkiyedekini kıyaslamak pek doğru olmayacaktır…

Profesyonel bir Tuning firmasında sadece Dinamometre olması yeterli midir?

Kesinlikle hayır. İyi bir Tuning firmasında, her tür ölçüm aleti olması zorunludur. Örneğin, motorda herhangi bir Tuning işlemi yapılmadan önce ve sonra, Yakıt/Hava karışımı, Vuruntu, Devir, Egzoz gaz sıcaklığı, Emiş basıncı, Load tarzı veriler toplanıp log edilmelidir. Bu verileri toplamak içinse çeşitli enstrümanlar gerekmektedir.

Sanayi ortamında, bu enstrümanlar genelde burun, kulak, göz, el ve ayaktan ibarettir. Profesyonel ortamlarda ise, Osiloskop, bilgisayar, gaz analiz cihazları ve sensörlerden ibarettir…

Bu verilerin toplanması, oldukça sağlıklı ve problemsiz bir tuning işleminin gerçekleşmesine tahminlerin ötesinde yardımcı olacaktır.

Dinanometre ölçümü hangi viteste yapılır?

Dinamometre ölçümü genelde 4. Viteste yapılır. Daha küçük viteslerde yapılan ölçümler özellikle yüksek güce sahip araçlarda tamburlarda tutunma problemi yaratacak ve sağlıklı sonuç vermeyecektir. Ayrıca, birim zamanda daha fazla veri elde etmek amacıyla, en ideal ölçüm 4. viteste yapılmaktadır.

Dinamometre ölçümünde Fanların görevi nedir?

Fanların görevi, motorun yük altında soğuması ve de rahat emiş yapabilmesini sağlamaktadır. Fanlar aynı zamanda zararlı egzoz gazlarını ölçümün yapıldığı kapalı ortamın dışına atmaktadır…

Turbolu araçlarda ise, yüksek debili fanlar, yukarıda bahsettiklerimize ek olarak turbo sistemindeki intercooler’u araç yolda gidermiş gibi soğutma vazifesini görmektedir.

Quantum’un Atölyesinde, Toplam 105.000 m3 hava debisi üretebilen 3 adet dev fan vardır. Her ölçümde bu fanlar mutlaka devreye alınmaktadır…

Aracımın bağlı olduğu zincirlerden kurtulup, operatörle beraber geri dönüşü olmayan bir yolculuğa çıkma ihtimali var mıdır?

Ölçümden önce, araçları sağdan ve soldan çapraz olarak yere bağlamaktayız. Ayrıca, arkadan da ayrı bir zincir ile sabitleme yapmaktayız. Bu sayede, aracın sağa sola ileriye veya geriye esneme imkanı olmamaktadır…

Dinamometre üzerindeyken motor harareti yükselir mi?

Az önce de bahsettiğimiz igib, hem hararet kontrolünü hem de temiz hava akışını sağlamak amacıyla, dinamometremizin önünde toplam debisi 105.000 m3 olan 3 adet fan bulunmaktadır. Özellikle aşırı beslemeli araçların sağlıklı ölçüm sonuçları vermesinde fanların rölünün büyük olduğunu belirtmek isteriz.

Dinamometre aracıma zarar verir mi?

Kesinlikle Hayır. Dinamometre ölçümü tabir edilen olay, aracın tahrik tekerleklerinin 2 tambur arasında hızlanmasından ve yavaşlamasından başka birşey değildir.

Şunu da rahatlıkla söyleyebiliriz ki, aracınız dinamometre üzerindeyken, yolda gittiğinden çok daha az miktarda zarar görmektedir. Zira tamburlar üzerinde ne çukur, ne tümsek, ne su, ne de çamur vardır

Dinamometre sihirbazlığı nedir?

Dinamometre sihirbazlığı, bu pahalı cihazı kötü niyyetli şekilde kullanıp tüketiciyi dolandırmaya yönelik bir aktivitedir. Başka bir firma tarafından yapılan modifikasyon işlemlerinden ortaya çıkan gücü düşük gösterme, veya dinamometre sahibi firma tarafından yapılan modifikasyon işlemlerinden elde edilen gücü yüksek gösterme şeklinde ikiye ayrılır…



Bu sihirbazlığın kurbanı olmamak için, ölçüm esnasında dikkat etmeniz gereken önemli noktaları aşağıda listeliyoruz:

- Aracın tahrik lastiklerinin havaları
- Tüm teknik verilerin bilgisayara doğru şekilde girilmesi
- Şanzıman oranlarının doğru hesaplanması (eğer vites ve son dişli oranlarınızı bilmiyorsanız, bunu anlamanız pek mümkün değildir – bu hesaplama bu durumda tamamen dyno operatörünün inisyatifine kalmış bir olaydır)
- "inertia" testi sırasında aracın frenine veya el frenine (arkadan itişler için) kesinlikle dokunulmaması, direksiyonun sağa veya sola kastırılmaması
- Hava Filtresinin ölçüm esnasında çıkarılmaması
- Yeterli debide hava akışı olmayan ortamda yapılan ölçümler, özellikle turbo araçlarda yanlış sonuçlar verecektir…

Dinamometre de yapılan ölçümlerde hata payı varmıdır?

Her cihazın olduğu gibi, dinamometrelerin de bir hata toleransı mutlaka mevcuttur. Bir örnek vermek gerekirse, 3-4 ayrı dinamometrede ölçülen bir araç, her defasında az da olsa farklı sonuçlar verecektir. Bunu çeşitli faktörlere bağlamak mümkündür.

En sağlıklı ve Net olçüm, uygulama yapılan bir aracı Öncesinde ve Sonrasında aynı dinamometrede ölçmektir. Hatta, eğer mümkünse, aracı dinamometreden çözmeden uygulama yapılmalı ve sonrasında tekrar ölçüm yapılmalıdır…

Dinamometre alanı civarında güvenlik tedbirleri almak gerekir mi?

Güvenlik önlemlerini mutlaka almak gerekir. Dinamometre üzerinde, otomobilin tekerlekleri saatte 250 km''ye varan süratlerde dönmektedir. Lastik dişlerinin arasına sıkışan küçücük bir taş parçasının bu hızlarda fırlaması dahi insanı çok ciddi şekilde yaralayabilir. Bu nedenle, dinamometre odamızın girişini kapatıyor, ölçüm esnasında kimsenin girmesine izin vermiyoruz... Ayrıca, aracın arka kısmının da tehlike teşkil edeceği için, bu bölgede de kimsenin bulunmasına izin vermiyoruz...