Hunlar3222

Hunlar
Göçebelikten imparatorluğa
Çin tarihçileri Hunları ansızın ortaya çıkan,insanları,sürüleri ve malları silip süpüren ,ganimetlerini topladıktan sonra geldiği gibi bir anda kaybolan amansız yağmacılar olarak anlatır. Durmadan yer değiştirir , su ve otlak peşinde göçerlerdi. İlk hükümdarları Teoman'la birlikte basit yağmacılar olmadıkları, koca Çin'i dize getirecek bir imparatorluk kurmalarından anlaşılır. Teoman'ın oğlu Mete , üvey annesinin entrikaları üzerine İÖ 209 yılında babasını öldürerek onun yerine geçti. Mete devleti yeniden düzenledi, kavimleri sıkı bir şekilde kendine bağladı, Çin topraklarına daldı ve Mançurya'dan Aral Gölü'ne uzanan muazzam bir coğrafyaya hükmetti ve göçebe kavimlerin ilk büyük imparatoru ünvanını aldı. Asya Hun İmparatoruluğu İS 216'da tarihe karıştığında Hun kavimleri de çeşitli bölgelere dağılmıştı. Aral ve Balkaş'ın kuzeyindeki bozkırlara göç eden ve yüzlerce yıl buralarda kalmayı başaran Hunların bir bölümü 4. yüzyıl ortalarına doğru harekete geçti.
Kağanları Balamir'in komutasında 374'te İtil Nehri'ni geçip Balkanlar'dan Trakya 'ya yöneldiler. Büyük Kavimler Göçü böyle başladı. Basık ve Kursık önderliğindeki bir başka kitle de Kafkasya üzerinden Anadolu'ya ilerledi. Erzurum bölgesinden itibaren Malatya ve Kilikaya 'ya , oradan da Suriye ve Kudüs'e inerek bölgeyi"kolaçan ettiler". Avrupa'nın kalbine oturan Hunlar ise önderleri Attila döneminde Roma İmparatorluğu'nu bile dize getirecek güce ulaştı. Ama Attila'nın 453'teki zamansız ölümünün ardından Avrupa Hun İmparatorluğu da 15 yıl sonra yıkıldı. Hunların Asya'da kalan bölümü ise 350-557 yıllarında Maveraünnehir ve Afganistan'a yerleşip Akhun Devleti'ni kurdu. Kuzey Hindistan'ı işgal eden Hun komutanı Toraman'ın oğlu Mihirakula, Hindistanı'ın Attila'sı olarak tanındı.


Göktürkler
Kağanını arayan halk
Bumin önderliğinde kurulan ilk Göktürk İmparatorluğu'nun önce ikiye bölünmesi sonra da Çin hakimiyetine girmesi Türkleri iyice boğmuştu. "Ben kendi imparatorluğu olan bir halktım.Nerede şimdi benim imparatorluğum? Ben kendi kağanına sahip bir halktım. Nerede şimdi benim kağanım?" diye yakınıyorlardı. Sonunda İlteriş Kağan , yirmi yedi adamıyla yola çıkıp heyecan ateşini yaktı. Kısa zamanda ordusunun sayısı çoğaldı, başıboş gezen aşiretleri kendisine bağladı, başka kavimleri boyunduruk altına aldı. Veziri Tonyukuk'la birlikte 2. Göktürk Devleti'ni kurdu ve başta Çin olmak üzere düşmanlarını dize getirdi.
Kutluk Kağan öldüğünde, yerine kardeşi Kapağan Kağan geçti ve Göktürkleri bir kez daha kudretin zirvesine çıkardı. Disiplinli ve zalimdi . Ayaklanan boyları acımasızca ezdi ama son seferinden zaferle dönerken tuzağa düştü ve öldürüldü. Bu olayın Türkler arasında yarattığı kargaşalık yeğen Kültegin'in saray darbesiyle çözüldü, Kapağan Kağan'ın geride bıraktığı ailesi ve Tonyukuk dışındaki tüm saray müşavirlari yok edildi. Kültegin kendisini değil, ağabeyi Bilge'yi kağan ilan etti. Kültegin ve Bilge Kağan , vezir Tonyuk'un tavsiyelerine uyarak düzeni yeniden kurdu. Gün geldi Bilge Kağan , göçebelikten vaz geçip yerleşmek, kendi dinini bırakıp Budizmi benimsemek istedi. Koca kurt Tonyukuk buna izin vermedi. Kültegin'in 731'de ölmesi, Bilge Kağan'ın da üç yıl sonra zehirlenerek öldürülmesi ile Göktürk devletinin çöküşü başladı.


Uygurlar
Savaş yerine edebiyat
Orhun ve Selenga nehirleri çevresinde yaşıyordu Uygurlar. Göktürklere bağlı geçen iki yüzyılın ardından Karluk, Basmıl ve Oğuzlarla birlikte ayaklandılar ve üstünlüklerini kabul ettirdiler. Önce Kutlug Bilge, sonra Bayınçur kağan oldu. Bayunçur Kağan, Uygurların en geniş sınırlarını çizmekle kalmadı, Çin'deki ayaklanmayı bastırmak üzere Çin imparatorunun isteğiyle başkent Lo-yang'a da girdi. İsyanları bastırdı, Çin imparatorunu yeniden tahtına oturttu. Ama hemen geri döneceğine uzun süre burada kaldı. Dönerken de Mani dinini alarak devletin resmi dini haline getirdi.
Arka arkaya güzel isimli kağanlar geldi gitti: Alp Kutluk Bilge Kağan, Ay Tengride Kut Bulmuş Külüg Bilge Kağan, Tengride Bolmış Alp Külüg Bilge Kağan, Kün Tengride Ölüg Bulmuş Alp Küçlük Bilge Kağan... Bu kağanlar döneminde Uygurlar uygurlaştı. Karabalgasun yazıtına göre "vahşi adetleri olan ve kan seline boğulmuş ülke, sebzeyle beslenilen bir ülke haline geldi.


Türk Boyları ve göçler " Bozkırın Uyanışı "
Göçebe toplumlarda hayatın ilk ve tek kaynaığıydı bozkır; oynak ve belirsiz, bazen bereket bazen afet saçan bir doğa... Her on yılda bir su kaynakları kuruyan, otlakları yok olan, hayvanları ölen, kıtlığın, kuraklığın pençesinde kıvranan göçebeler için bereketli bölgelere göç etmek, işlenmiş topraklara, zengin yerlere akınlar düzenlemek,büyük imparatorluklar kurarak zenginlik ve refaha hükmetmek bu doğanın kanunuydu. Bozkır kavimlerinden biriydi Türkler ve bozkırın uyanışı onlarla başladı. Üç bin yıl önce meçhullüğün karanlığını yırtarak ansızın ortaya çıktılar ve asırlar süren göçler ,savaşlar, zaferler ve felaketlerle örülü, şiddet ve kan kokan, vahşi ve eşsiz bir serüvene atıldılar.
En eski göçler
İlk göçler bazen kesintiye uğrasa da yüzlerce yıl devam etti. İÖ 1700'lü yıllarda Sayan Dağları'nın güney batısından Altay ve Tanrı Dağları 'na doğru bir göç oldu. Kuzey Çin ve bugünkü Moğolistan'daki Türklerin varlığı ise daha gerilere,Neolitik Çağ'a kadar gider. Yakutlar Sibirya'nın doğusuna yöneldi, Çuvaşlar da Ural Dağları'nın güneyine doğru çekildi. Bir başka Türk grubu İÖ 1000-800 yıllarında Çin'in kuzeyindeki Ordos ve Kansu bozkırlarına yerleşti. Bunlardan ayrılan bir grup Baykal Gölü civarına göç etti. İÖ 1000'li yıllarda Altaylar ve Sayanbölgesini terk eden bir başka grup bugünkü Kazakistan bozkırlarına girip Maveraünnehir ve Kuzey Hindistan'a ulaştı.
Oğuzlar
Çin'de Sarı Nehir önünden başlayıp Manş kıyılarına uzanan Hun hareketi gibi Oğuzlarınki de en büyük ve sonuçları itibarıyle en önemli göç hareketlerinin başında gelir. Oğuzların 8.yüzyılda başlayan ve üçyüzyıl süren yürüyüşü önce Orhun bölgesinden Seyhun Nehri kenarlarına ve sonra Maveraünnehir üzerinden İran'a ve Anadolu'ya ulaştı.
Ogurlar
Oğuzların bir kolu olan Ogurlar, 5. yüzyılda Güneybatı Sibirya'dan Güney Rusya'ya göç etti. Uzlar ise 9. yüzyılda Hazar'ın kuzeyinden Doğu Avrupa ve Balkanlar'a yöneldi.
Hunlar
Hunların bir bölümü batıya, Aral Gölü havzasına, bir bölümü de Hazar'ın kuzeyine göç etti. Asya'nın kuzeyindeki Hun bölgelerinin 150'li yıllarda Sien-piler tarafından işgali üzerine Güney Kazakistan ve Başkırt bölgesine doğru yeni bir Hun göçü gerçekleşti.
Akhunlar
Altay bölgesinden ayrılan Akhunlar(Eftalit)5. yüzyıldan itibaren Maveraünnehir, Afganistan ve Kuzey Hindistan'a yerleşti.
Avrupa Hunları
Hazar'ın kuzeyinde bulunan Batı Hunların 350'yi izleyen yıllarda Orta Avrupa'ya doğru ilerlerken, bunlardan ayrılan bir grup da Kafkasyadan Anadolu'ya ve oradan da Kudis'e inip geri döndü.
Avarlar
Göktürklerin baskısı ile batıya yönelen Avarlar, diğer Türk boylarıyla da kaynaşarak Azak kıyılarından geçti ve Aşağı Tuna'ya kadar ilerledi.
Bulgarlar
Kafkasya'nın kuzeyinde bulunan Ogur Bulgarlarından Otuz-Ogurlar, Büyük Bulgar Devleti'nin yıkılmasından sonra kuzeye göçtü. On-Ogur Bulgarları ise Kafkasya'da kaldı.Bir başka Bulgar kolu da Balkanlara geçerek buraya yerleşti.
Macarlar
Macarlar,bazı Türk boylarıyla birlikte Orta Avrupa'ya göç etti. Macaristan'a verilen "Hungary" isminin, onları teşkilatlandıran On-Ogurlardan geldiği söylenir.
Uygurlar
Orhun-Selenga boylarında oturan Uygur oymakları, 8 .yüzyılın ortalarında Göktürk İmparatorluğu'nun yerini alarak iç Asya'ya doğru yayılmaya başladı. İmparatorluk 840 yılında yıkılınca Tarım'ın kuzeyindeki vahalara dağıldılar. Sarı Uygur adıyla tanınan bir başka Uygur topluluğu ise Çin'in içlerinde Batı Kansu'ya yerleşti.
Peçenekler ve Kıpçaklar
Peçenekler,Hazarların ve Oğuzların baskısıyla Azak Denizi'nin kuzeyine çekildi. Tuna'yı 1036'da aşıp İstanbul önlerine kadar ilerlediler. Bir başka Türk boyu Kıpçaklar ise Oğuzları da önüne katarak 11. yüzyıln ortalarında Avrupa'ya doğru göç etmeye başladı.


www.odevevi.CoM
Bu Dosya WwW.odevevi.CoM Web Sitesinden İndirilmiştir !!!
Sizde Sitemize Katkıda Bulunup Ödev Göndermek İsterseniz

bağlantıyı göster (facebook ile) bağlantıyı göster (klasik üye girişi ile) /gonder.php
Adresine Uğrayınız...
www.odevevi.CoM