Karayollari Ve Otoban

KARAYOLLARI VE OTOBAN
Karayolları, otoyollar ve caddeler araçların yolculuk yapabilmeleri için düzenlenmiş yollardır.
Dünyanın gelişmiş ülkelerinde karayolunda uzun yolculukların
Çoğu, yüksek hızlı araçlar için yapılmış otoyollarla gerçekleştirilebilir. Trafiğin düzenli akmasını sağlamak için bu yollarla giriş ve çıkışlar yalnız belli kavşaklarda yapılabilir. Bu yolların fazla inişli çıkışlı ya da virajlı olmamasına özen gösterilir.
Bu biçimde yapılan ilk yol, NEW YORK’ta William Niles White’in tasarımlarıyla gerçekleştirilen Bronx Irmağı Otoyoluydu. Dört şeritli,24km uzunluğundaki bu otoyolun iki yanında yola girişleri engelleyici park alanları vardı. Yol yalnızca otomobillerin kullanımı için tasarlanmıştı ve doğayı bozmamasına özen gösterilmişti.
Yeni yolların tasarlanması aşırı trafik nedeniyle tıkanan eski yolların yerine yapıldığı gibi, kentlere uğraması zorunlu olmayan taşıtların kent dışında hız kesmeden gidebilmesini sağlamak için de yapılır.
Tasarı aşamasında trafik yoğunluluğunun ne olacağı, yolu ne türden araçların kullanacağı ve ortalama hızlarının ne olacağı incelenir. Önce toprağın niteliğini açığa çıkarmak için bir zemin araştırması yapılır. Yolun nerelerden geçeceği, yerleşme yerleri ile tepe, ırmak gibi doğal oluşumlar göz önüne alınarak saptanır.
Bundan başka mühendisler yoldan geçecek araçların türüne göre en uygun gereçleri seçmek ve yeni yolun öteki yollarla birleşeceği noktaları belirlemek zorundadır. Yol tasarımında inşaat, jeoloji mühendislerinin dışında mimarlar ve çevre mühendisleri de katkıda bulunmaktadırlar.

d. Parkyolu (parkway): Tam veya sınırlı erişme kontrollü ve ekser hallerde park veya park biçimi gelişmiş bir alan içinde bulunan, ticari taşıt trafiğine izin verilmeyen bir ana karayoludur.
e. Esas cadde veya esas karayolu (majör street ör majör highway): Kavşakları eşdüzey ve komşu araziye doğrudan doğruya giriş-çıkışı olan ve transit trafiğin güvenle akışını kolaylaştıran geometrik standart ve trafik kontrol tedbir ve araçlarının bulunduğu bir ana karayoludur.
f. Transit cadde veya transit karayolu (through street ör through highway):
Kesen yollardaki taşıt trafiğinin, yola girmeden veya yolu karşıya geçmeden evvel kurallara göre durması veya yol vermesi gerektiği, giriş veya geçişin ışıklı trafik kontrol araçlarile uygun biçimde işaretlenmediği ahvalde kurallara uygun işaretlerin konulduğu her yol veya yol parçasıdır.
g. Mahalli cadde veya mahalli yol (local street ör local road): Başlıca oturma yeri, işyeri veya diğer komşu araziye erişme sağlayan bir cadde veya yoldur.
3. Yönle ilgili kullanışlar
a. Tek-yönlü yol (one-way road): Trafik hareketinin bir yönde hareketine ayrılan yoldur.
b. İki-yönlü yol (two-ay road): Trafiğin aynı anda birbirine zıt yönlerde hareket edebildiği yoldur. Bölünmüş veya bölünmemiş olabilir.
4. Eııkesit elemanları
a. Platform (roadway): Yolun taşıtlar tarafından kullanılması için geliştirilen, projelendirilen veya bu amaca ayrılan kısmıdır. Bölünmüş yollarda ve toplama yolu olan yollarda birden fazla plâtform vardır. Toplama yolu olmayan bölünmemiş yollarda plâtform genişliği normal olarak bordürler arası veya banketlerin en dış kenarları arasıdır.
b- Toplama yolu (frontage road): Bir ekspresyol, otoyolu, parkyolu veya transit caddeye bitişik ve genellikle bunlara paralel olan ve bu yollara girmek, çıkmak veya karşıya geçmek isteyen trafiği tutan, toplayan ve dağıtan; erişme kontrolü özelliği sonucu tecrit edilmiş halde kalacak olan komşu araziye erişme sağlayacak şekilde projelendirilen yoldur. Bunlara bazen servis yolu (service road) da denir.
c. Kaplama (pavement): Bir platformun taşıt hareketini kolaylaştırmak için inşa edilmiş satıh kısmıdır.
d. Banket (shoulder): Bir plâtformun duran taşıtlara yer sağlamak, olağanüstü hallerde kullanmak ve kaplamaya yan destek temin etmek amacı ile kaplama dış kenarı ile bordur veya plâtformun dış dolgu, hendek veya röfüj şevi ile teşkil ettiği doğrunun arasında kalan kısmıdır.
e. Bordur (curb): Kaplama veya banket kenarı boyunca hendeğin bir kısmını teşkil eden, kenarı pekiştiren veya koruyan, kenarı taşıt sürücüsüne açıkça gösteren dik veya eğimli bir elemandır.
f. Ayırıcı (separator) : İki plâtform arasında yol boyunca yerleştirilmiş, aynı veya zıt yönde akan trafiği birbirinden ayıran ve ayırıcının bir tarafındaki trafik
şerhlerindeki taşıtların diğer tarafa geçmelerini Önlemek veya cesaretlerini kırmak amacile tertiplenmiş bir bölge veya tedbirdir.
(1) Röfüj (median) - Bölünmüş bir yolda zıt yönlerde hareket eden trafiği birbirinden ayıran kısımdır.
(2) Şerit ayırıcısı (iane separator) : Aynı yönde hareket eden trafik akımlarının arasındaki ayırıcıdır. Burada ayırıcının her iki tarafındaki plâtformların gördükleri hizmet esas itibarile, toplama yolunda olduğu gibi, aynı karakterdedir.
(3) Dış ayırıcı (outer separator) : Toplama yolu ile erişme kontrollü bir yolun veya esas caddenin arasındaki ayırıcıdır.
(4) Trafik adası (trafic island) : Plâtform üzerinde trafik akımlarını ayırmak veya yöneltmek için tesis edilen adalardır. Bölücü veya kanalize edici adalar da bu gruba girer.
g. Yardımcı şerit (aımliary iane) : Transit trafik hareketine ilâve olarak park, hız değiştirme ve diğer amaçlar için tesis edilen, plâtformun trafik şeritlerine bitişik kısımlarıdır.
(1) Hızlanma şeridi (acceleration iane) : Aşağıdaki amaçlar için tesis edilmiş bir hız değiştirme şerididir :
(a) Bir plâtforma giren bir taşıtın hızım transit trafiğe daha güvenle katılacak mertebeye çıkarmasına imkân vermek.
(b) Lüzumlu katılma mesafesini sağlamak.
(c) Ana plâtformdaki trafiğe gerekli ayarlamaları yapabilmek için gerekli zaman ve mesafe bırakmak.
(2) Yavaşlama şeridi (deceleration iane) : Bir plâtformdan ayrılacak olan taşıtın hızlı trafik akımından ayrıldıktan sonra ilerdeki kurba güvenle girmek için yavaşlamasını sağlayan bir hız değiştirme şerididir.
(3) Park şeridi (parking iane) : Öncelikle taşıtların park etmesi için sağlanmış bir yardımcı şerittir.
(4) Tırmanma şeridi (climbing iane) : Kapasite ve işletme serbestliğini muhafaza etmek için öncelikle yavaş giden taşıtların kullanmaları amacı ile eğim yukarı yöndeki yardımcı şerittir.
5. Enkesit tertibi (cross-sectional desigıı)
a. Bölünmemiş yol (undivided road) : Zıt yönlerde hareket eden trafiği birbirinden ayıran doğal veya yapısal ayırıcının bulunmadığı yol.