Kalorimetre

Kalorimetre
Kalorimetre (ısı ölçer), bir nicelik olarak ısıyı ölçen aygıttır. Kalorimetri ise "ısı ölçüm bilimi" ve "ısı ölçümü" için kullanılır.
Isı, başka cisimler üzerinde meydana getirdiği etkiye dayanarak dolaylı olarak ölçülür. Bu etkilerden en çok bilinenleri;
1. Bir maddenin hacminde sıcaklıkla meydana gelen artma,
2. Bir maddede durum değişmesine sebeb olma,
3. Enerjiye dönüşme olarak verilir.
Isı ölçümünde ilk gerekli olan şey birimin tesbit edilmesidir. Böyle değişik birimler ortaya atılmıştır.

Buz kalorimetresi [
En basit ısı ölçü birimi, bir kilogram buzu eritmek için gerekli ısı miktarıdır. Birime dayanan ölçme şeklinde, bir buz kütlesi alınır. İçinde bir oyuk açılır. Mesela belirli bir sıcaklıktaki bir cismin 0°C dereceye inmek için vereceği ısıyı ölçmek için, o cisim bu oyuğa konulur ve üstü bir buz tabakasıyla kapatılır. Konulan cismin sıcaklığı 0°C dereceye bir müddet sonra iner. Sonra meydana gelen su alınarak tartılır. Cismin sıfır dereceye inmek için vereceği ısı su haline geçen buzun erimesi için gerekli olan ısıya eşit olacağından, kilogram cinsinden ölçülen su ağırlığı ısı miktarını verir. Daha sonra Joseph Black tarafından kullanılan bu alet, Pierre Laplace tarafından geliştirilmiştir.
Robert W. E. Bunsen ise, bu aleti iki hazneli yaparak daha da pratik hale getirmiştir. İç hazne ısısı ölçülecek cisim için olup, dışta bulunan ve iç hazneyi çeviren haznede buz ve su karışımı bulunur. Dış hazneye bir kapiller boru bağlanmıştır. Ayrıca aleti, dış tesirlerden korumak için bütün dış hazne buz parçacıklarıyla sarılmıştır. Çalışma durumunda dış haznedeki buz ve su karışımı tamamen dengede olup, ne erime ve ne de donma mevcuttur. Isısı ölçülecek cisim, iç hazneye konulduğunda buz-su karışımındaki buzlar erimeğe başlar.
Eriyen buz miktarı bu haznede meydana gelen hacim değişikliğinden ve bu ise eklenmiş bulunan tüpteki seviye değişikliğinden anlaşılır. Bu değerden, cismin sahib olduğu ısıya geçmek mümkündür.
Buhar kalorimetresi
Bir kilogram buharın yoğunlaşıp aynı sıcaklıkta su haline dönüşürken verdiği ısı da, başka bir ısı birimi olarak tarif edilir. Bugünkü durumuna fizikçi John Joly'in çalışmalarıyla gelmiştir. Hassas bir terazinin bir kefesine sahib olduğu sıcaklığı ölçülecek cisim konur. Cismin sıcaklığı kendisini saran buharın sıcaklığına çıkarken, buharın bir kısmı cisim üzerinde yoğunlaşır. Daha sonra cisim tartılarak yoğunlaşmış olan buharın ağırlığı bulunur. Bu kadar buharın yoğunlaşması için gerekli olan ısı miktarı, cismin bulunduğu sıcaklıktan, buharın sıcaklığına gelmesi için gerekli olan ısı miktarına eşit olacaktır.
Kab kalorimetresi
Değişik bir ısı birimi de, belirli bir su kütlesinin sıcaklığını 1°C artırmak için gerekli olan ısı miktarı olarak tarif edilir. Bu birim oldukça yaygın olarak kullanılır. Yaklaşık olarak mesela, bir kilogram suyu 32°C'den 33°C'ye çıkarmak için gerekli olan ısı miktarı 99°C'den 100°C'ye çıkarmak için gerekli olana eşittir. Ancak daha kesin bir tarif yapmak için bu bir kilogram suyu, 15°C'den 16°C'ye çıkarmak için gerekli olan ısı miktarı olarak tarif edilir ve kilokalori olarak isimlendirilir. Bu birim sisteminde başka bir birim de Joule'dür ve bu saniyede bir watta veya 107 erge eşdeğerdir. Diğer benzer bir birim de, 1 pound (0,454 kg)luk suyun 59°F'den 60°F'ye çıkarmak için gerekli olan ısı miktarı olarak tarif edilir ve BTU - British Thermal Unit olarak isimlendirilir. Bu birimle bir cismin sahip olduğu ısıyı ölçmek için dışarıya karşı tamamen yalıtılmış kapta bulunan suya atılır. Suyun sıcaklığındaki artma ölçülür. Buradan ısı miktarı hesap edilir. Herhangi bir yakıtın ısı kapasitesini bulmak için yakıt, hava geçirmeyen, içinde bol oksijen bulunan bir kaba konulur. Bu kap su ile çevrilmiş olup, suyun sıcaklığındaki yükselme ölçülerek ısı miktarı hesap edilir.

Kalorimetre
Besinlerle alınan kalori değerleri
Diyet yaparken yenilen yiyeceklerde ne kadar kalori olduğunu bilmek daha bilinçli bir kilo verme programı sağlar. Kilo vermeye hedefleyen kişi yediği gün içinde aldığı kaloriyi hesaplayarak kendisine belirli bir kilo verme cetveli oluşturabilir.

ÇORBALAR(1 kase veya 150 gr/ml)
Bezelye unu
170
Bulyon
30
Et suyu
35
Hazır kremalılar
220
Sebze çorbası
85
Soğan çorbası
103
Tavuk suyu çorba
82



Sazan balığı 19.8 1.9 - 77.9 - 99
Sardalya (tuzlu) 26.5 3.3 0.7 46.8 - 142
Kutu sardalya (zeytinyağlı) 23.9 14.4 1.3 54.2 - 237
Ton balığı (konserve) 27.2 17.3 0.3 48.1 - 274
Balık yağı - 96 - 0.5 - 893


* Aşağıdaki tabloda bulunan değerler 100 gr. besin için hesaplanan miktarlardır.

Ekmekler Protein Yağ K.hidrat Su Tuz mg. Kalori
Buğday ekmeği 6.6 0.5 55.9 35 500 257
Kara ekmek 8 1 45 40 500 225
Ufak francala ekmeği 6.8 0.5 57.8 33.7 370 270
Çavdar ekmeği (80 kısım yarı öğütülmüş çavdar) 7.5 0.3 52.8 38.5 560 246
Kara ekmek 16 kısım kepek ve 1 kısım şeker 6.5 0.6 48.3 42 - 230
Mısır ekmeği 5.8 1.7 45.7 43.8 1380 227
Bisküvi 8.8 9.1 73.4 7.5 200 422
Makarna, şehriye vs 13 2 72 13 67 370


* Aşağıdaki tabloda bulunan değerler 100 gr. besin için hesaplanan miktarlardır.

Et mamulleri Protein Yağ K.hidrat Su Tuz mg. Kalori
Jambon 25 24 - 49 3400 335
Yağsız jambon 24.4 8 - 61.7 - 173
Yağlı jambon 24.7 36.5 - 28.1 - 441
Sığır dili 24.8 31.6 - 35.7 - 394
Sucuk 27.8 48.4 - 17 8000 564
Pastırma 27.13 15.8 8 36.22 - 316





Ynt: KALORİMETRE

* Aşağıdaki tabloda bulunan değerler 100 gr. besin için hesaplanan miktarlardır.

Kabuklu deniz hayvanları Protein Yağ K.hidrat Su Tuz mg. Kalori
Yengeç 1.6 0.5 51 81.2 - 74
Istakoz 14.5 1.8 0.1 81.8 100 77
Çağanoz 15.8 1.3 32.4 78.8 - 87
istiridye 9 2 6.5 80.5 560 82
Midye 8.7 1.3 32.2 86.7 - 57
Mürekkep balığı 18.8 2 4.4 73.7 - 114

Aşağıdaki tabloda bulunan değerler 100 gr. besin için hesaplanan miktarlardır.

Kasap etleri Protein Yağ K.hidrat Su Tuz mg. Kalori
Sığır eti (normal) 20 8 - 71 130 158
Sığır eti yağsız 21.5 0.1 0.5 65.4 - 94
Sığır eti az yağlı 19.9 7.3 0.4 71 - 156
Yağlı sığır eti ve koyun eti 18.9 24.5 0.3 55.3 - 307
Çok yağlı sığır eti ve koyun eti 20.5 38.5 - 47.3 - 425
Dana eti 21 7 - 71 - 150
Koyun eti 19 7 - 73 170 143
Yağsız koyun eti 19.7 2.3 0.4 76.7 - 109
Yağlı koyun eti 17 28.4 0.3 53.5 - 335
Kuzu eti (Bud, göğüs) 17.8 22.6 - 58.6 - 283
Keçi eti 20.7 4.3 0.5 73.4 84 127
Tavşan eti 21 8 - 70 - 161

* Aşağıdaki tabloda bulunan değerler 100 gr. besin için hesaplanan miktarlardır.

Konserve sebzeler Protein Yağ K.hidrat Su Tuz mg. Kalori
Kuşkonmaz 1.5 0.1 2.3 94.4 - 17
Çalı fasulye 1.1 0.1 2.6 94.4 - 16
Mantar 3 0.4 4.5 89 - 35
Taze bira mayası 16.2 1.3 5.5 75 - 101
Kahve 12.9 14.4 4.1 2.7 - 286
Çay 24.1 8.2 - 8.5 - 32
Sirke 0.57 5.6 0.4 90.6 - -


* Aşağıdaki tabloda bulunan değerler 100 gr. besin için hesaplanan miktarlardır.

Kuru meyveler Protein Yağ K.hidrat Su Tuz mg. Kalori
Erik (çekirdeğiyle beraber) 1.9 0.5 51.4 26.9 - 230
Hurma (çekirdeğiyle beraber) 1.9 0.6 72.2 18.5 - 315
İncir 3.3 1.31 58.8 26.1 - 270
Kuru üzüm 1.6 1.2 66.2 25.4 - 295
Kuşüzümü 2.8 1.3 77.3 21.2 - 341
Yaglı zeytin % 14,5 9.7 - 8.9 74.3 - 172

* Aşağıdaki tabloda bulunan değerler 100 gr. besin için hesaplanan miktarlardır.

Kuru sebzeler Protein Yağ K.hidrat Su Tuz mg. Kalori
Mercimek 26 1.9 52.8 12.3 138 341
Bezelye 23.4 1.9 52.7 13.8 58 330
Bakla 25.7 1.7 47.3 14 - 315
Fasuyle 23.7 2 56.1 11.2 93 346
Nohut 25.7 1.8 57.2 11.3 - 357
Patates 2 - 20 75 82 90
Yolması 1.9 0.2 16.4 79.1 - 77



* Aşağıdaki tabloda bulunan değerler 100 gr. besin için hesaplanan miktarlardır.

Kuru yemişler (kabuksuz) Protein Yağ K.hidrat Su Tuz mg. Kalori
Fıstık 27.5 14.5 15.7 7.5 - 591
Fındık 17.4 62.6 7.2 7.1 110 628
Taze kestane 6.1 4.1 39.7 47 10 226
Kuru badem 21.4 53.2 13.2 6.3 - 637
Çam fıstığı 39.1 49.7 3.5 2.3 - 367
Şam fıstığı 22.3 54 13.8 4.2 - 650
Kuru ceviz 16.7 58.5 13 72 170 666
Taze ceviz 13.8 48.2 10.7 23.5 - 549




Ynt: KALORİMETRE

* Aşağıdaki tabloda bulunan değerler 100 gr. besin için hesaplanan miktarlardır.

Kümes etleri Protein Yağ K.hidrat Su Tuz mg. Kalori
Ördek 21 5 - 73 - 132
Kaz 16 30 - 52 - 345
Tavuk 20 5.5 - 74 140 125
Hindi 23.7 8.5 0.5 66.3 170 178


* Aşağıdaki tabloda bulunan değerler 100 gr. besin için hesaplanan miktarlardır.

Murabbalar Protein Yağ K.hidrat Su Tuz mg. Kalori
Domates salçası 5.4 3.12 14.6 67.3 - 95
Erik marmeladı 1.5 1.54 54.8 39.6 - 237
Kayısı reçeli 0.6 0.99 68.4 29.2 - 287
Portakal reçeli 0.4 0.72 71.7 26.4 - 299
Çilek reçeli 0.6 0.75 63.2 29.3 - 285
Ağaç çileği reçeli 1.1 1.26 68.5 27.7 - 290
Kiraz reçeli 1 0.84 68.4 27.7 - 285
Ayva reçeli 0.3 0.71 50 47.4 - 206
Elma jölesi 0.3 1.09 47.7 23.6 - 312


* Aşağıdaki tabloda bulunan değerler 100 gr. besin için hesaplanan miktarlardır.

Peynirler Protein Yağ K.hidrat Su Tuz mg. Kalori
Edirne yağlı 13.8 27.3 - 55 3200 310
Edirne yağsız 18.7 0.7 11.7 61 4250 131
Tulum peyniri 26 14.7 3.3 50 2570 257
Dil peyniri 22.3 21.3 - 53 60 290
Lor peyniri 9.4 16 5.2 67 10 209
Balkan kaşarı 25.4 28.3 3.9 36 3140 384
Kars kaşarı Gravyer 27.2 28.8 11.8 26 2580 428
Çerkez peyniri 34.9 43.5 1.3 12 4530 553


* Aşağıdaki tabloda bulunan değerler 100 gr. besin için hesaplanan miktarlardır.

Sakatat Protein Yağ K.hidrat Su Tuz mg. Kalori
Sığır veya dana veyahut koyun dili 15.7 17.6 0.1 65.6 - 229
Sığır veya dana veyahut koyun kalbi 17.6 10.1 0.3 71.1 - 167
Sığır veya dana veyahut koyun karaciğeri 19.9 3.7 3.3 71.6 140 130
Sığır veya dana veyahut koyun böbreği 18.5 4.5 0.4 75.6 320 119
Sığır veya dana veyahut koyun dalağı 17.8 4.2 1 75.5 - 116
Sığır veya dana veyahut koyun akciğeri 15.2 2.5 0.6 79.9 - 88
Dana beyni 9 8.6 - 81 290 117
Uykuluk 28 0.4 - 70 - 119


* Aşağıdaki tabloda bulunan değerler 100 gr. besin için hesaplanan miktarlardır.

Salkımlı meyveler Protein Yağ K.hidrat Su Tuz mg. Kalori
Çilek 1.3 1.84 7.8 85.4 - 45
Ağaç çileği 1.4 1.64 6.8 84 3 40
Üzüm 0.7 0.77 17.7 79.1 9 79
Dut 1.4 0.77 11.6 83.6 - 56
Karpuz 0.8 0.1 6.4 91.5 - 30






Ynt: KALORİMETRE

* Aşağıdaki tabloda bulunan değerler 100 gr. besin için hesaplanan miktarlardır.

Süt ve sütten yapılan gıdalar Protein Yağ K.hidrat Su Tuz mg. Kalori
Anne sütü 1.3 3.8 6.8 - - 70
inek sütü 3.4 3.6 4.8 87.5 160 67
Keçi sütü 3.6 3.9 4.7 87.1 22 70
Manda sütü 5.6 7 4.6 - - 103
Yağsız süt 3.6 0.8 4.6 90.2 - 41
Koyun sütü 5.4 6.1 4.7 - - 98
Kaymak (sulu) 3.5 10 4 81.9 - 124
Kaymak (koyu) 2.7 30 3 64 130 302
Ayran 3.7 8.7 3.7 90.9 160 37
Yoğurt (inek sütünden) 3.7 4.4 2.2 - - 78
Tereyağı (tuzsuz) 0.7 83.7 0.8 14.8 690 785
Tuzlu tereyağı 0.6 83.8 0.5 13.2 1500 784
Lor 17.2 1.2 4 76.5 - 98
Süt tozu 25.2 26 37 5.3 - 504

* Aşağıdaki tabloda bulunan değerler 100 gr. besin için hesaplanan miktarlardır.

Süt ve sütten yapılan gıdalar Protein Yağ K.hidrat Su Tuz mg. Kalori
Anne sütü 1.3 3.8 6.8 - - 70
inek sütü 3.4 3.6 4.8 87.5 160 67
Keçi sütü 3.6 3.9 4.7 87.1 22 70
Manda sütü 5.6 7 4.6 - - 103
Yağsız süt 3.6 0.8 4.6 90.2 - 41
Koyun sütü 5.4 6.1 4.7 - - 98
Kaymak (sulu) 3.5 10 4 81.9 - 124
Kaymak (koyu) 2.7 30 3 64 130 302
Ayran 3.7 8.7 3.7 90.9 160 37
Yoğurt (inek sütünden) 3.7 4.4 2.2 - - 78
Tereyağı (tuzsuz) 0.7 83.7 0.8 14.8 690 785
Tuzlu tereyağı 0.6 83.8 0.5 13.2 1500 784
Lor 17.2 1.2 4 76.5 - 98
Süt tozu 25.2 26 37 5.3 - 504

* Aşağıdaki tabloda bulunan değerler 100 gr. besin için hesaplanan miktarlardır.

Taze meyveler Protein Yağ K.hidrat Su Tuz mg. Kalori
Elma (kabuk ve koçanla beraber) 0.4 0.64 13 82 - 58
Armut (kabuk ve koçanla beraber) 0.4 0.26 13 79 - 56
Kayısı 0.9 1.2 10.5 80.5 1 50
Kiraz 0.8 0.64 15.1 77.2 100 67
Vişne 0.9 1.7 11.3 80 38 57
Şeftali 0.7 0.76 13.3 47.4 3 61
Erik 0.8 0.9 15.7 75.6 2 71
Kara erik 0.7 0.75 13.9 77.1 - 66
Portakal 0.8 1.35 12.6 84.3 7 61
Muz 1.3 0.38 22.8 73.8 200 100
Limon 0.7 5.39 8.4 82.6 7 37
Limon suyu 0.3 6.83 2.7 89.7 - 40
Mandalin 0.8 1.42 8.5 87.5 8 44
Zeytin 3.2 39.9 8.6 25.5 5 417
İncir 1.35 - 17.5 79 70 77