Manas Destanı

Manas Destanı

中国国际广播电台

       Tibetlilerin “Kral Gisar Destanı” ve Moğolların “Cangır Destanı”ndan farklı olarak, “Manas Destanı”nda tek kahraman değil, bir ailenin sekiz kuşağı anlatılıyor. 
　　Manas Destanı, Kırgızların kahramanlık destanıdır. Kırgız etnik grubu, Çin’de en uzun geçmişe sahip ve en eski azınlık etnik gruplardan biridir ve günümüzde Çin’in kuzeybatısındaki Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi’nde toplu halde yaşamaktadır. Manas Destanı, 9. ve 10. yüzyıllar arasındaki dönemde ortaya çıkmış ve daha sonra Kırgızların halk ozanları tarafından dilden dile aktarılıp bugüne kadar süre gelmiş ve sürekli zenginleştirilmiştir. Bütün Kırgızların zekasının ortak ürünü olan Manas Destanı, Kırgızların koyu milli özelliklerini taşıyan bir şaheserdir. Kırgızlar, Manas Destanı’nın halk ozanlarının ilhamından kaynaklanmadığına, tanrı tarafından öğretildiğine, destanı seslendiren halk ozanlarının genellikle gece gördüğü bir rüyadan sonra aniden milyonlarca mısrayı ezberleyebilir hale geldiğine inanırlar. 

　　Manas, Kırgızların efsanevi kahramanı ve lideri, aynı zamanda güç, cesaret ve zekanın sembolüdür. Manas Destanı’nda, Manas ailesinin sekiz kuşağının Kırgız halkına liderlik ederek başka milliyetlerin saldırılarına ve eziyetlerine karşı özgürlük ve mutluluk uğruna verdikleri çetin mücadeleler anlatılır. Manas Destanı, sekiz kahramanın her birinin ismini taşıyan toplam sekiz bölümden oluşuyor. “Manas”, “Semetey” “Seytek”, “Hanaym”, “Seyt”, “Asılbeç ve Bikbeç”, “Somblek”, “Çaktay” adı verilen bu sekiz bölüm, bir yandan birbirlerinden bağımsız olarak birer kahramanın hikayesini anlatır, diğer yandan da birbirinin devamı olarak bir bütün oluşturur. 210 binden fazla dizeden oluşan destan, toplam 20 milyon kelime içeriyor. 

　　Manas Destanı’nın en büyük özelliği, kişi ve ortamların tasvir edilmesinde kendini gösteriyor. Destanda, baş kahraman Manas ve torunlarının yanı sıra özgün kişiliklere sahip 100’den fazla kişi var. Manas’ı destekleyen zeki yaşlılar, Manas’ın silah arkadaşları, acımasız Karmak Han, şerefsiz hainler ve sayısız kötülük işleyen canavarlar, bunların yalnızca bazılarıdır. Destanda onlarca büyük meydan savaşı da anlatılıyor. Savaşlarda kullanılan sayısız silahlar şöyle dursun, kahramanların bindikleri atların renk çeşitleri bile 30’un üzerindedir.

　　Bir milliyetin halk destanı olan Manas Destanı’nın yaratıcıları ve anlatıcıları, onbinlerle sayılır. Bu halk sanatçıları, Manasçı olarak adlandırılıyor. Geçen 1000 yıl içinde dünyada hiç kimse, bu destanı başından sonuna kadar anlatamamış, destanın kapsamlı yazılı kaydı da olmamıştı, ta ki Yusuf Mamay tarih sahnesine çıkıncaya kadar. 

　　Bugün 85 yaşında olan Yusuf Mamay, “Yaşayan Homeros” olarak nitelendiriliyor. Yusuf Mamay, kendisini Manas Destanı’nın taranması, derlenmesi ve seslendirilmesine adadı. Yusuf Mamay, 1940 yılında Manas Destanı’nı üst üste yedi gece seslendirdi, böylece ismini tüm dünyaya duyurdu. 1984-1995 yılları arasındaki dönemde Yusuf Mamay, sekiz bölüm ve 18 ciltten oluşan Manas Destanı’nın tümünü seslendirdi. Onun sayesinde Manas Destanı, Çin’in üç büyük destanı arasında tek kişi tarafından seslendirilen tek destan olma özelliğini taşıyor.

　　Manas Destanı’nın Çince baskısı, bir süre önce yayımlandı. Destanın bazı önemli parçaları da İngilizce, Fransızca, Almanca ve Japonca başta olmak üzere birçok yabancı dile çevrildi. Yusuf Mamay, 17 Şubat 2004’te Xinjiang Tianshan Edebiyat ve Sanat Ödülleri’nin ilk “Seçkin Katkı Ödülü”ne layık görüldü. 

　　Kırgız milliyetinin halk edebiyatının seçkin temsilcisi olan Manas Destanı, Manas’ın ölümsüzlüğüne inanan Kırgızlar arasında büyük etkiye sahip. Manas Destanı’nın Çin ve dünya edebiyatındaki önemli konumu nedeniyle Birleşmiş Milletler, 1995 yılını “Uluslararası Manas Yılı” olarak ilan etmişti.