Reşat Nuri

Reşat Nuri Güntekin
Reşat Nuri Güntekin ( 25 Kasım 1889 - 7 Aralık 1956 ), Cumhuriyet dönemi Türk yazarlarındandır. Çalıkuşu ve Dudaktan Kalbe gibi ünlü romanların yazarıdır.
Hayatı
Asker bir hekimin oğlu olarak İstanbul'da doğan Reşat Nuri Güntekin, ilk öğrenimini Selimiye ve Çanakkale mahalle mektebinde tamamladıktan sonra (1909), Galatasaray Lisesi'nde ve İzmir Frere'ler okulunda okumuştur. Daha sonra İstanbul Darülfünunu Edebiyat Şubesi'ne (Fakültesine) girmiş ve buradan mezun olmuştur (1912). Bursa Lisesi'nde, İstanbul'da Vefa, İstanbul Erkek, Çamlıca, Kabataş Erkek, Galatasaray, Erenköy liselerinde edebiyat öğretmenliği ve müdürlük yapmıştır. Daha sonra Milli Eğitim Müfettişliğine getirilmiştir (1927). Reşat Nuri Güntekin daha sonra Çanakkale milletvekili seçilmiş (1939), sonra yeniden Milli Eğitim'e dönmüş (1943), başmüfettiş olmuştur (1947). Bu görevdeyken UNESCO'nun Türkiye temsilcisi ve öğrenci müfettişi sıfatıyla aynı yıl Paris'e gitmiştir. Paris Kültür Ateseliği de yapmıştır. Daha sonra emekliye ayrılan (1954) Güntekin yurda dönüşünde İstanbul Şehir Tiyatroları Edebî Kurul üyeliğine seçilmiştir. Reşat Nuri Güntekin, hastalanması üzerine tedavi için gönderildiği Londra'da ölmüştür.
Yazarlığı
Edebiyat ilgisinin, lalasının anlattığı bir masalda duyduğu dizelerle uyandığını, Fatma Aliye Hanım'ın Udî romanı ve Muallim Naci'nin şiirleri ile ilginin güçlendiğini, Halit Ziya'nın öykü ve romanlarını okuduktan sonra ise yazar olmaya yöneldiğini söyleyen Güntekin, yazın dünyasına imzasız yayımladığı şiirlerle girmiştir. Reşat Nuri, I. Dünya Savaşı sırasında Le Pensee Turque dergisine yazdığı Türk edebiyatı ile ilgili makaleler ve Zaman gazetesinde yazdığı tiyatro eleştirileriyle dikkati çekmiştir. Güntekin'in yayımlanan ilk öyküsü "Eski Ahbab" Diken dergisinde çıkmıştır (1917). Cemil Nimet takma adıyla yazdığı ilk romanı Harabelerin Çiçeği de Zaman gazetesinde tefrika edilmiştir (1918). Yazarlığının başka bir kanalını oluşturan oyunlarının ilki olan "Hakiki Kahraman"ı da bu yıllarda yazmıştır (1919). Bu arada Dersaadet gazetesinde tefrika edilmeye başlanan Gizli El daha ilk sayıda sansüre uğramış, ancak üç yıl sonra kitap halinde çıkabilmiştir. Güntekin, İbnürrefik Ahmet Nuri, Münif Fehim ve Mahmut Yesari ile Kelebek adlı bir mizah dergisi çıkarmış (1924), burada "Ateş Böceği", "Ağustos Böceği" gibi takma adlarla mizahî yazılar yayımlamıştır. Reşat Nuri, Cumhuriyet'in ideoloji ve devrimlerini savunan Memleket adlı bir günlük gazete de çıkarmış, ancak yaşatamamıştır (1947). Güntekin 1918-1955 yılları arasında İnci, Edebî Mecmua, Büyük Mecmua, Nedim, Şâir, Hayat, Güneş, Muhit, Yeni Türk, Ana Yurt, Ayda Bir, Akbaba, Yedigün, Aile, Varlık, Türk Dili, Türk Yurdu, Temaşa Mecmuası, Yeni Mecmua, Darülbedayi Mecmuası, Türk Tiyatrosu Mecmuası gibi tüm önemli dergilerde yazmıştır.
Reşat Nuri Güntekin öykü, roman, oyun türlerinde yapıtlar vermiş, tiyatro eleştirileri yazmış ve çeşitli çeviriler yapmıştır.

Çalıkuşu [
Reşat Nuri Güntekin, en bilinen romanı Çalıkuşu'nu önce İstanbul Kızı adıyla dört perdelik bir oyun olarak yazdı. Yapıtı 1922'de Vakit Gazetesi'nde Çalıkuşu adıyla roman olarak yayınlanınca büyük ilgi gördü.
Romanın ana temasını Feride'nin bir aşk kırgını olarak Anadolu'da öğretmenlik yapmayı seçmesi, oradaki yoksul insanlara kendini adaması oluşturmaktadır. Reşat Nuri, bu romanında Kurtuluş Savaşı Anadolu'sunun insanını ve çevresini gerçekçi bir bakışla yansıtmıştır.
Çalıkuşu, duygusal bir olayı anlatır. Ama bu duygusal olay içinde dönemin toplumsal sorunlarının eleştirel olarak ortaya konulması, Feride'nin varlığında özverili bir kişiliğin çizilmesi okurları etkileyen unsurların başında gelir. Çalıkuşu, Türkiye'de yeni bir dönemin başlamasını özendiren bir romandır.
Yapıtları
Öykü
• Recm, Gençlik ve Güzellik (1919)
• Roçild Bey (1919)
• Eski Ahbab (Tarihsiz)
• Tanrı Misafiri (1927)
• Sönmüş Yıldızlar (1928)
• Leylâ ile Mecnun (1928)
• Olağan İşler (1930)
Roman [değiştir]
• Çalıkuşu (1922)
• Gizli El (1924)
• Damga (1924)
• Dudaktan Kalbe (1924)
• Akşam Güneşi (1926)
• Bir Kadın Düşmanı (1927)
• Yeşil Gece (1928)
• Acımak (1928)
• Yaprak Dökümü (1939)
• Değirmen (1944)
• Kızılcık Dağları (1944)
• Miskinler Tekkesi (1946)
• Harabelerin Çiçeği (1953)
• Kavak Yelleri (1961)
• Son Sığınak (1961)
• Kan Davası (1962)
• Ateş Gecesi (1953)
• Gökyüzü (1935)
• Eski Hastalık (1938)