Röntgen Cihazlari Ve Fizik Prensipleri 1

RÖNTGEN CİHAZLARI ve FİZİK PRENSİPLERİ 1


Dr. Erol Akgül

Ç. Ü. SHMYO 1. Sınıf



RADYODİAGNOSTİK BİLİMİNİN TANIMI, KAPSAMI VE AMACI



RADYODİAGNOSTİK BİLİMİNİN TANIMI, KAPSAMI VE AMACI 1


Radyodiagnostik, radyasyon ve diagnostik kelimelerinden oluşmuştur.

Radyasyon; maddelerin enerji salması veya transferine verilen addır.

Diagnostik, tanı anlamını taşır.

Radyodiagnostik (Tıbbi görüntüleme), dokularda oluşturulan enerji salımı veya transferi yardımıyla hastalıkların tanınması olarak tanımlanabilir.



RADYODİAGNOSTİK BİLİMİNİN TANIMI, KAPSAMI VE AMACI 2


Hastalıkların tedavisi için öncelikle insan vücudunun anatomi ve fizyolojisinin görüntülenerek hastalıkların tanısı gerekmektedir.

Tanısal görüntülemede kullanılan enerji kaynağı hastanın içinde veya dışında olabilir.

Hastadan kaynaklanan enerji doğal olarak bulunabileceği gibi, dış uyarılma veya enerji salan bir maddenin hastaya verilmesi ile oluşturulabilir.

Diğer yöntemde ise hasta bir dış enerji kaynağı ile karşılaştırılır.



RADYODİAGNOSTİK BİLİMİNİN TANIMI, KAPSAMI VE AMACI 3


Enerji etkileşimlerinde; insan vücudunda enerjinin geçişi, yansıması veya salımı yoluyla vücudun intrensek özellikleri ortaya konulur.

Radyografi ve bilgisayarlı tomografide x-ışını geçişi (transmisyon), ultrasonografide ses dalgalarının yansıması (refleksiyon), manyetik rezonans görüntülemede radyo dalgaları salımı (emisyon), nükleer tıpta gamma ışınları salımı (emisyon) söz konusudur.

Farklı enerji etkileşimleri dokuların farklı özelliklerini ortaya koyarak görüntü oluştururlar.



RADYODİAGNOSTİK BİLİMİNİN TANIMI, KAPSAMI VE AMACI 4


Görüntüleme yöntemlerinin ortak özellikleri; enerji kaynağı, hasta ve görüntü kaydedicidir.

Gelişen dijital teknoloji ve bilgisayar kullanımı görüntüleme yöntemlerini etkileyerek bu yöntemlerin başdöndürücü tempoda ilerlemelerine yol açmaktadır.

Ancak hepsinin ortak amacı hastaya en az zarar ve sıkıntı vererek en kısa sürede en doğru tanının elde olunmasıdır.



RADYOLOJİ TARİHİ



RADYOLOJİ TARİHİ 1


8 Kasım 1895







Wilhelm Conrad Röntgen



RADYOLOJİ TARİHİ 2


1870-1880: İngiliz fizikçi

William Crook’un geliştirdiği

yarı vakumlanmış Crook

tüpleri ile deneyler yapılmakta

Modern floresan ve neon lambalarının öncüsü olan bu tüplerde yüksek voltaj farkı ile katoddan anoda elektron akımı oluşturulmaktaydı.

8 Kasım 1895’de Almanya’da Würzburg Üniversitesinde Wilhelm Conrad Roentgen benzer deneyler yapıyordu.



RADYOLOJİ TARİHİ 3


Tüpü siyah kartonla kapattığı halde floresan bir kağıtta parlama fark etti.

Bilinmeyen bir ışın olduğunu düşünerek x-ışını adını verdi.

Tüple floresan ekran arasına elini koyduğunda iskeletinin şekillendiğini fark etti.

1896’dan itibaren x-ışınları tıpta kullanılmaya başlandı.

İlk kullanılan kaydediciler bir yüzüne fotografik emülsiyon sürülmüş cam plaklardı.



RADYOLOJİ TARİHİ 4


Aralık 1895: X-ışınlarını ilk kez tıbbi amaçla kullanıldı.

1896: X-ışınları ilk kez tedavi amacıyla kullanıldı. Thomas Edison, kalsiyum tungstatlı ranforsatörlerin kullanımındaki fizik prensipleri ileri sürdü.

1901: W.C. Röntgen, ilk fizik Nobel ödülünü aldı. X-ışınları ilk kez meme kanseri tedavisi amacıyla kullanıldı.




RADYOLOJİ TARİHİ 5


1904: Canlı model üzerinde bizmut kullanılarak ilk sindirim sistemini görüntüleme çalışmaları gerçekleştirildi.

1910: Kontrast madde olarak baryum sülfat geliştirildi.

1913: Bucky, gridi geliştirdi.

1916: Görüntü yükseltici ekranlar (ranforsatör) üretildi.



RADYOLOJİ TARİHİ 6


1918: Film bazı olarak sellüloz nitrat kullanılmaya başlandı.

1919-1921: İyotlu bileşikler ilk defa kontrast madde olarak benimsendi.

1920: Potter hareketli gridi tanımladı. İlk kez mammografi uygulandı. Sellüloz triasetat film bazı olarak benimsendi.

1922: Myelografi tekniği geliştirildi.

1923: İlk anjiografi yapıldı.



RADYOLOJİ TARİHİ 7


1925: İlk defa Uluslararsı Radyoloji Kongresi yapıldı.

1929: Döner anotlu tüp bulundu. Üriner sistem için ilk kontrast kullanıldı (üroselektan). W. Frossmann, kendi kalbine kateter yerleştirdi.

1935: Konvansiyonel tomografi geliştirildi.

1936: X-ışınları ile ilk olarak akciğer tüberkülozu için kitle taraması yapıldı.

1938: Görüntü kuvvetlendirici geliştirildi.



RADYOLOJİ TARİHİ 8


1946: Nükleer manyetik rezonansa ait ilk gözlem ve çalışmalar yapıldı.

1956: I. Donalt ve T. Brown tarafından ultrasonografinin geliştirilmesinde ilk çalışmalar yapıldı. Otomatik banyo cihazı üretildi.

1959: Mammografi tekniğinde önemli gelişmeler gerçekleştirildi.

1966: Diyagnostik ultrason rutin kullanıma girdi.

1972: Sir Godfrey Hounsfield, ilk bilgisayarlı tomografi cihazını geliştirdi.



RADYOLOJİ TARİHİ 9


1973: Lauterbur ve Damadian manyetik rezonansı geliştirdi.

1976: Dijital subtraksiyon anjiografiye ait ilk çalışma sonuçları yayınlandı.

1977: Gruentzig anjioplasti için özel kateter geliştirdi.

1981: Manyetik rezonans görüntülemeye ait hasta üzerinde ilk çalışmalar yayınlandı.

1988: İlk olarak MR kontrastı kullanıldı.



RADYOLOJİ TARİHİ 10


1989: Spiral BT geliştirildi.

1990: Ultrafast MR görüntüleme tekniği ortaya kondu. Beyinin fonksiyonel MR incelemesi geliştirildi. Renkli Doppler rutin kullanıma girdi.



Kaynaklar


Bushong SC. Radiologic Science for Technologist: Physics, Biology and Protection. 3rd ed. St. Louis, The C. V. Mosby Company, 1984.

Oğuz M. Röntgen Fiziğine Giriş: Diagnostik I. Adana, ÇÜ Basımevi, 1992.

Kaya T. Temel Radyoloji Tekniği. Bursa, Güneş & Nobel, 1997.