Ticari Esneklik

 1-) Çok uluslu bir şirketin ürettiği malın talep fiyat esnekliği, A piyasasında (-0.13), B piyasasında (-1.13)’dür. Nasıl değerlendirirsiniz? Aynı malın farklı fiyat esnekliklerine sahip olmasının nedeni ne olabilir ? Tek fiyat uygulandığında elde edilen kar nasıl arttırılabilir ? Malın talebinde bir artış olduğu taktirde üreticinin bunu karşılayabilme kapasitesi neye bağlıdır ?

Çok uluslu bir şirketin ürettiği bir malın farklı piyasalardaki talep eğrileri aşağıdaki gibidir:









A piyasasındaki malın fiyat esnekliği B piyasasındaki malın fiyat esnekliğinden azdır. Aynı malın farklı fiyat esnekliklerine sahip olmasının nedeni tüketicilerin gelir düzeylerinin farklı olmasıdır. A piyasasındaki x malının tüketicinin gelirinde büyük bir paya sahip olmadığından fiyat artışından talep miktarı fazla etkilenmemektedir. Fakat B piyasasındaki x malının tüketicinin gelirindeki payı önemli olduğundan fiyat artışına daha duyarlı davranmaktadır.
A piyasasını göz önüne alarak her iki piyasada da yüksek bir birimden tek bir fiyat uygulanacak olursa ; A piyasasındaki talep esnekliği az olduğundan , A piyasasındaki üreticinin satış hasılatı artacak fakat B piyasasındaki talep esnekliği çok olduğundan satış hasılatı azalacaktır. Aradaki dengeyi sağlamak amacıyla iki piyasanın da hasılatını düşürmeden tek bir fiyat belirlenebilir. Belirlenen bu denge fiyatıyla kar arttırılabilir.
Malın talebinde artış olduğunda bunun karşılanabilmesi ; üretim faktörlerine, emek ve sermayesi sınırlı olan üreticinin, zamana ve üretimini arttırıcı yönde uygulamalarına bağlıdır.

2-) ^^ 1990’larda ev bilgisayarlı satışları hızla arttı. Ancak kişi başına satışlar İstanbul’da Muğla’dakinden daha fazladır. Kişi başına satışlar arsındaki farklılık Mecidiyeköy ile Sultanbeyli arsında da görülmektedir.^^ esneklik açısından değerlendiriniz. Esneklik kavramı bir üretici için neden önemlidir ? Tüketici kitlesinin geliri yıldan yıla artış gösteriyorsa, bu üreticinin üretim kararını etkiler mi?

1990’larda bilgisayar satışlarının artışını grafikle açıklarsak:









İstanbul’da bilgisayar satışlarının fazla olması tüketicilerin bu mala ihtiyacının Muğla’daki tüketicilerden fazla olmasıdır. Dolayısıyla İstanbul’daki piyasada bilgisayarın fiyat talep esnekliği Muğla’dakinden daha azdır. Hatta İstanbul’un kendi içindeki piyasalarında dahi bu esneklikler farklılık gösterir. Bunun nedenleri tüketicilerin ihtiyaçları ve gelir dağılımının farklı olmasıdır.
Esneklik kavramı bir üretici için önemlidir. Talep esnekliğine göre satış hasılatı artabilir ya da azalabilir. Örneğin talep esnekliği çok olan bir malın fiyatının artışında talep miktarı aşırı azalacağından üretici zarar eder. Bu nedenle üreticinin karının devamlılığı telep esnekliği ile doğrudan ilişkilidir.
Tüketici kitlesinin geliri yıldan yıla artış gösteriyorsa, bu üreticinin üretim kararında etkilidir. Geliri artan tüketicinin satın alma kapasitesi de artacağından talep miktarındaki değişmeleri, kar etmek isteyen üreticinin karşılayabilmesi erekmektedir.

3-) Türkiye’nin Yunanistan ile yaptığı dış ticarette 1998 ihracatı ithalatına eşit çıkmıştır. 1999 yılında Yunanistan’da gelir % 8 artmış, Türkiye’de % 4 azalmıştır. 1999 yılında ihracat ithalat dengesi nasıl değişmiştir ? Gelir esnekliği farklılıklarının nedeni ne olabilir ?
• ithal malların gelir esnekliği = 4.3
• ihraç malların gelir esnekliği =2.6

^^ 1999 yılında Yunanistan’da gelir esnekliği % 8 artmış Türkiye’de % 4 azalmıştır.^^ Bu değişim 1999 yılında ithalat ihracat dengesini bozmuştur. İhracat ithalattan fazla olmuştur. Çünkü ihraç malların gelir esnekliği, ithal malların gelir esnekliğinden daha azdır. Buradan şunu anlıyoruz; tüketicinin gelirindeki artma ya da azalmadan,ihraç mallarının alımı ithal malların alımından daha az etkileniyor.
Gelir esnekliğinin farklı olmasının nedeni tüketicilerin o malı talep etme yüzdelerinin farklı olmasıdır.

4-) a malı için iki piyasanın dengede olduğunu düşünürsek, hava koşulların olumsuz gitmesi nedeniyle arz aynı oranda azalmıştır. Arz azalışının yaratacağı fiyat ve miktar değişimlerini değerlendiriniz. Farklı oranlarda fiyat değişimlerinin görülmesinin nedenlerini, eğimlerin farklılıkları ile ilişkilendirerek açıklayınız. Üreticinin toplam gelirindeki değişimleri değerlendiriniz. ( çok kısa dönemde x piyasasında a malının talep fiyat esnekliği -0.3 , y piyasasında – 5.3 )











Arzdaki azalma, fiyatların artışına, miktarın ise azalmasına neden olacaktır. X ve Y piyasasında azalma miktarı aynı olurken fiyatlardaki artış farklılaşmaktadır. Grafikte görüldüğü gibi X piyasasındaki fiyat artışı Y piyasasındakinden fazladır. Bunun sebebi birinci grafiğin eğiminin az olması yani x piyasasındaki fiyat esnekliğinin Y piyasasındakinden az olmasıdır. Üreticilerin toplam gelirlerindeki değişimler de farklıdır. X piyasasındaki üretici Y piyasasındaki üreticiden daha fazla kazanmıştır. Bu farkı algılamak için taralı alanların karşılaştırılmasından yararlanılabilir. Görüldüğü gibi birinci grafikteki alan ikinci grafiktekinden büyüktür.

5-) b malı için iki piyasanın dengede olduğunu düşünürsek, hava koşulların olumsuz gitmesi nedeniyle arz aynı oranda artmıştır. Arz artışının yaratacağı fiyat ve miktar değişimlerini değerlendiriniz. Farklı oranlarda fiyat değişimlerinin görülmesinin nedenlerini, eğimlerin farklılıkları ile ilişkilendirerek açıklayınız. Üreticinin toplam gelirindeki değişimleri değerlendiriniz. ( çok kısa dönemde x piyasasında a malının talep fiyat esnekliği –0.2 , y piyasasında –4.02 )












Arzdaki artış, fiyatların azalmasına, miktarın ise artmasına neden olacaktır. X ve Y piyasasında artma miktarı aynı olurken fiyatlardaki azalma farklılaşmaktadır. Grafikte görüldüğü gibi X piyasasındaki fiyat düşüşü Y piyasasındakinden fazladır. Bunun sebebi birinci grafiğin eğiminin az olması yani x piyasasındaki fiyat esnekliğinin Y piyasasındakinden az olmasıdır. Üreticilerin toplam gelirlerindeki değişimler de farklıdır. X piyasasındaki üretici Y piyasasındaki üreticiden daha az kazanmıştır. Bu farkı algılamak için taralı alanların karşılaştırılmasından yararlanılabilir. Görüldüğü gibi birinci grafikteki alan ikinci grafiktekinden küçüktür.

6-) Hükümet, cari işlemler açığını kapatabilmek ve yılın ilk 8 ayında meydana gelen otomobil ithalatındaki artışı frenleyebilmek amacıyla lüks arabalara 1000 US $ vergi koymuştur. Tüketicilerin ödeyeceği fiyat 1000 $’ın üstünde mi , altında mı yoksa aynı miktarda mı olacaktır ? açıklayın.

Tüketicilerin lüks arabalara karşı belirli bir talep esnekliği vardır. Eğer satıcı verginin tamamını tüketiciye yansıtmak isterse talep miktarında belirli bir azalış gerçekleşecektir. Bunun dengelenmesi için talep sabitken arz da azalacak ve yeni bir piyasa fiyat dengesi oluşacaktır. Böylece verginin bir kısmını satıcı, bir kısmını alıcı ödemiş olacaktır. Yani tüketici 1000 $ ‘ın altında bir vergi ödemiştir.












7-) Hükümet, LPG gazı fiyatına uyguladığı sübvansiyon kaldırmayı planlamaktadır. Böylelikle benzin ile LPG fiyatları arasındaki fark kapanacak ve bu alandaki harcamalar kısıtlanabilecektir
a) Vergi oranındaki artış, talep edilen miktarı nasıl etkileyebilir ?
b) LPG fiyatları benzin fiyatları ile eşitlenirse, benzin talebinde ne tür bir değişme yaşanabilir ?

a) Vergi oranındaki artış talep edilen miktarı azaltabilir.
b) LPG fiyatları benzin fiyatları ile eşlenirse benzin talebinde bir artış yaşanabilir. Çünkü bu iki mal birbiri yerine geçebilecek ikame mallar sınıfındadır. Bunu varsayılan bir grafikte incelersek :










LPG‘nin fiyatlarındaki artış talep miktarını azaltmış buna karşın benzin talebini arttırmıştır.

8-) Çevre Bakanlığı, hava kirliliğini önleme amacıyla benzinden alınan vergilerin arttırılması yönünde Bakanlar Kuruluna bir teklifte bulunmuştur.
a) Bu vergi tüketiciye mi yoksa üreticiye mi yansıyacaktır ? arz-talep şekliyle açıklayınız.
b) Bu iki programın sigara fiyatları üstünde bileşik etkisi ne olacaktır?
c) Benzin tüketicileri açısından yararlı mı yoksa zararlı mı olacaktır ? Neden ?
d)Petrol endüstrisinde çalışan işçiler açısından yararlı mı yoksa zararlı mı olacaktır ? Neden?

a) Benzinin belirli bir talep esnekliğinin olduğunu göz önüne alacak olursak. Verginin bir kısmı tüketiciye bir kısmı üreticiye yansıyacaktır. Bunu varsayılan bir grafikte incelersek:

5 milyon vergi koyulduğunu varsayalım.Söz konusu mal üzerine 5 milyon vergi koyulduğunda üretici bu verginin 3 milyonunu tüketiciye yansıtırken 2 milyonunu kendisi ödemek zorunda kalmıştır. Böylece verginin %60’ı tüketiciye yansırken %40’ı üreticiye yansımıştır.

b) eğer benzinin talep esnekliği çok fazla ise fiyat artışlarına karşı talep miktarı çok duyarlıdır anlamına geldiğinden üreticiler talep miktarının azalmasını önlemek için vergileri kendileri ödeyecekler, fiyatları yükseltmeyeceklerdir. Fiyatlarda bir değişim olmadığından talepte de bir değişim olmaz. Kirliliği önlemek amacıyla yapılacak olan bu vergi arttırımı etkili olamayacaktır.
c) benzin tüketicileri açısından bu vergi uygulaması zararlı olacaktır. Çünkü benzin, günümüz koşullarında oldukça ihtiyaç duyulan bir maldır. Fiyatlarının yükselmesine karşın talebin miktarındaki azalma pek fazla olamayacağından verginin büyük bir payı tüketiciye yansıyacaktır.
d)vergi uygulamasından dolayı üreticinin karı artmayacağından işçiler içinde zararlı olacaktır.

9) Sağlık Bakanlığı (!) , sigara piyasasını etkilemek için iki tasarı hazırlamıştır. İlki, medya kampanyası ve sigaralar üzerine yazılacak uyarılarla, sigaranın zararını kamuya aktarmak. Diğeri ise, Tarım Bakanlığı ile birlikte yürütülecek, tütün fiyatlarını denge fiyatlarının üzerine çekecek tütün üreticileri için fiyatları destekleme politikaları uygulamak.
a) Bu iki uygulama sigara tüketimini nasıl etkileyecektir ? Grafikle açıklayınız.
b) Bu iki programın sigara fiyatları üstünde bileşik etkisi ne olacak ?
c) Sigaralara aynı zamanda yüksek vergiler uygulanmaktadır. Bu vergilerin sigara tüketimine etkisi nedir?

a) Bu iki uygulamada sigara fiyatlarının artışına sebep olacağından sigaraya olan talep miktarı azalacaktır.
Tütünün fiyatları denge fiyatlarının üstüne çekilecek olursa sigara fiyatlarında bir artış görülür.










b) bu iki uygulamanın sağladığı bileşik etki sigara tüketiminin azalması olacaktır. Ancak tüketiciler kullanımına alıştıkları bir malın fiyatındaki bir değişikliğe ani tepki göstermezler. Kullanılan miktardaki değişmeler için bir zamanın geçmesi gerekir.
c) Sigara uygulanan yüksek vergilerin tüketime etkisi kendini hemen göstermez. Çünkü sigara bağımlısı olan bireylerin alışkanlıklarından, fiyat yüksekliği ile vazgeçmeleri kolay olmayacaktır. O halde sigara tüketiminin talep esnekliğini az kabul edebiliriz. Tüketicilerin bu alışkanlıklarını bırakmaları zaman gerektirecektir.

10-) fiyat esnekliği gelir esnekliği

sebze -0.17 0.87
hazır dondurulmuş sebze -2.61 0.64













Sebze ve hazır dondurulmuş sebzenin karşılaştırılması yapıldığında ; aynı birim fiyattan hazır dondurulmuş sebzenin talebinin daha çok olduğunu görüyoruz. Fakat aynı miktarda fiyat artışı olduğunda hazır dondurulmuş sebzenin talep miktarı daha fazla azalmıştır. Bunun sebebi hazır dondurulmuş sebzenin, sebzeden daha fazla fiyat esnekliğine sahip olmasıdır.










Gelir miktarı aynı olmak koşuluyla incelediğimiz grafikte sebzeye olan talep miktarının hazır dondurulmuş sebzeye olan talep miktarından fazla olduğunu görüyoruz. Aynı miktarda talep edildiğini varsaydığımız Y noktasından her iki grafiğe baktığımızda hazır dondurulmuş sebzeyi geliri daha yüksek tüketicilerin tercih ettiğini görüyoruz.