Yorgunluktan Nasıl Kurtuluruz

Sabahları yorgun kalkıyor, gün içinde kendinizi yorgun hissediyor, akşam eve bitkin gidiyorsanız "yorgunluk sendromu" yaşıyorsunuzdur. İşte tesbiti ve kurtulma yolları... Kronik yorgunluk sendromu, artık Türkiye'de de hızla yayılıyor. Sendrom, eğitimli ve çalışan kesimdeki insanları vuruyor. Ancak Dr. Jan Klod Kayuka'nın önerileriyle hastalığı çok kolay atlatabilirsiniz

Alman Hastanesi İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Klod Kayuka, yorgunluk sendromuyla ilgili merak edilen soruları yanıtladı:

Kronik yorgunluk bir hastalık mı, kimlerde görülüyor? Kronik yorgunluk bir sendromdur. Özellikle eğitimli, gelir seviyesi yüksek ve çalışan kesimdeki beyaz ırkta daha sık görülüyor. Kronik yorgunluk sendromu, çok yaygın bir sağlık sorunu olmasa da birçok kişiyi etkiliyor. Hastalık, yaklaşık yüzde 70 oranında kadınları ve özellikle de 30-50 yaş grubunu etkisi altına alıyor. Henüz çok iyi tanınmayan hastalık, bu nedenle çoğu kez tanısı konulamayan ve gözden kaçan bir problem oluyor. Bununla birlikte Avrupa ülkelerinde ve Amerika'da uzun yıllardır bilinen kronik yorgunluk sendromu, son yıllarda Türkiye'de de tanınmaya başlandı.

HERHANGİ BİR VİRÜSÜ YOK
Nedeni nedir, bunun bir şikayetten çıkarak, sağlık sorunu olması için ne kadar süre devam etmesi gerekiyor? Kronik yorgunluk sendromu nedeni ve başlangıç tarihi tam olarak bilinmeyen, ancak çok da uzun süreli olmayan bir yorgunluğun; en az 6 ay veya daha uzun bir süre devam etmesiyle ortaya çıkan bir durum olarak tanımlanıyor. Kronik yorgunluk sendromunu oluşturan belirtilerin hepsi henüz tek bir nedene veya tek bir mekanizmaya bağlanmamıştır. Sebebin birçok nedene bağlı olduğu düşünülmekle birlikte, durumun genellikle bir viral enfeksiyonla tetiklendiğine inanılmaktadır. Ancak bugüne kadar spesifik bir virüsün varlığı ispatlanamamıştır.

DEPRESYONLA KARIŞTIRMAYIN
Neler bu sendroma neden oluyor? Bu hastalar daha önce sağlıklı, tam ve hayat stilleri olan insanlardır. Enfeksiyonlar veya diğer birçok faktör, bağışıklık sistemini zorlayarak sendromu tetikleyebilir. Bu faktörler enfeksiyonlardan başka uzun süreli psikolojik zorlanma, aşılama, anestetikler, çevresel toksinler, kimyasallar, ağır metaller, fiziksel travmalar ya da cerrahi müdahaleler olabilir. Başlatıcı olaydan sonra hastalar, sağlıklarında ilerleyen bir bozulma yaşarlarken spesifik semptom kümesi geliştirirler.

Psikolojik kökenli olabilir mi? Stres yaşamın bir parçasıdır. Ancak kontrol edilemeyen stres başka hastalıkların sıra kronik yorgunluk sendromunun da önemli nedeni olarak görülür. Bunun sıra diğer nedenlerin de etken olabileceğine dair yayınlar bulunuyor. Kronik yorgunluk sendromu tanısını koyduracak özel bir test yok. Yorgunluk sebebi olabilecek diğer klinik durumlar dışlandıktan sonra tanı konulur. Özellikle depresyonla kronik yorgunluk sendromunun karıştırılmaması gerekir. Bununla birlikte hastalarda, zamanla ruhsal bozukluklar ve özellikle depresyon oluşabilir. Ancak bu depresyonu olan herkeste kronik yorgunluk sendromu var' anlamına gelmez.

ALKOL VE SİGARAYI AZALTIN
Bu sendromla nasıl başa çıkabiliriz? Öncelikle stresi kontrol etmeyi bilmeliyiz. Herkesin bir stres eşiği vardır ve bu eşiği aşmamak gerekir. Düzenli hayat tarzı, hafif fiziksel egzersizler, sağlıklı beslenmek ve ideal kiloyu korumak da; kronik yorgunluk sendromu ve benzeri rahatsızlıklardan korunmak için uygulanması gereken temel kurallardır. Ayrıca uyku ritmine dikkat etmek gerekir. Rahat bir uyku için yatağa girmeden önce, günlük bütün stres nedenlerinizi aklınızdan uzaklaştırmak, hoşa giden konuları düşünmek veya hoşlandığınız bir filmi seyretmek; size düzenli bir uyku sağlayabilir. Alkol ve sigarayı azaltmak da yorgunluktan kurtulmada en önemli etkenlerden biridir. Mümkünse iş yoğunluğunu azaltmak, sorumlulukları paylaşmak veya kısa süreli iş ortamından uzaklaşmak faydalı olabilir. Hatta işyerindeki küçük fiziksel değişikliklerin bile faydası olabilir. Yoga ve meditasyonun da yararlı olduğu ifade ediliyor. Ayrıca mutlaka doktor kontrolünde olmak kaydıyla belirli süre için vitamin ve mineral takviyesi önerilir.

'Fatigue' nedir ? Yıpranmışlık, yorgunluk, tükenmişlik, güçsüzlük, çalışmanın tatsızlaşması, sıkıntı, performans azalması, halsizlik, enerji yokluğu, uykulu hal ve çalışmaya isteksizlik halidir.
Neden Oluyor?

Kronik yorgunluk sendromunun olası nedenleri, 5 başlık altında toplanır: 1-Enfeksiyon yapan virüsler (özellikle bazı virüsler suçlanmıştır), 2-Bağışıklık sistemi ile ilgili nedenler, 3-Hormonal nedenler (hipotalamus-hipofiz- adrenal döngü ile ilgili), 4-Sinirsel tansiyon düşüklüğü, 5-Beslenme bozukluğu.
Kendi Teşhisinizi Kendiniz Koyun

Kronik yorgunluk sendromu tanısı için aşağıdakilerden en az iki kriterin mutlaka olması gerekmektedir:

* Klinik olarak değerlendirilmiş, tanımlanamayan, devamlı veya tekrarlayan yorgunluğun yeni ya da bilinen bir zamanda başlaması,

* Yorgunluğun devam eden bir hareketlilik sonucu olmaması,

* Dinlenmekle hafiflememesi ve mevcut iş, eğitim, sosyal ve özel yaşam aktivitelerinde belirgin azalmaya yol açması. Ayrıca aşağıdaki semptomlardan 4 veya daha fazlasının bulunması ve yorgunluktan daha önce başlamaması gerekir. Bunlar:

* Bellekte veya konsantrasyonda kısa süreli önemli bozulma,

* Boğaz ağrısı, lenf bezlerinde hassasiyet, ciddileşen baş ağrısı.

* Kas ağrısı, eklemlerde kızarıklık veya şişlik olmaksızın ağrı,

* Yeni oluşan, şekil değiştiren veya ciddileşen baş ağrısı,

* Sabah uyanınca kendine gelememe,

* Yapılan bir iş sonrası 24 saatten fazla sürede geçen kırıklık hissidir. Bu semptomların yanı sıra karın ağrısı, şişkinlik, kronik öksürük, ishal, sersemlik, kulak ağrısı, çarpıntı, çene ağrısı, bulantı, psikolojik problemler (depresyon), nefes darlığı ve kilo kaybı da olabilir. Dikkatlice değerlendirilmiş hastaların yüzde 40'ının depresyon veya başka bir psikiyatrik hastalığı yoktur.