> 1 <
Sıcak veya soğuk havalarda vücut sıcaklığını ayarlamakla görevli fizyolojik bir mekanizma olan terleme, özellikle sıcak yaz günlerinde bazı insanların kabusu olabiliyor. Daha çok el, ayak, yüz ve koltuk altlarında meydana gelen aşırı terleme kişilerin özel ve sosyal yaşamını olumsuz etkileyerek, psikolojik sorunlara ve özgüven eksikliğine neden olabiliyor.
Kişiyi olduğu kadar çevresindekileri da rahatsız eden aşırı terleme, sıcak yaz günlerinin en sık karşılaşılan sorunlarından biri. Kişisel bakım ve hijyenik önlemlerle azaltılabilse de tamamen düzelmeyen aşırı terleme, özgüven eksikliğine ve sosyal çekingenliğe neden olabiliyor. Normalde vücut metrekaresi başına dakikada 1 mililitre ter salgılanırken bazı kişilerde bu miktar 40 katına kadar çıkabiliyor. İşte bu durum hiperhidroz yani aşırı terleme olarak nitelendiriliyor. En fazla koltuk altı, el, ayak ve yüz bölgelerinde görülen aşırı terleme sorunu olan kişilerin çoğu bunun tıbbi bir durum olduğundan habersizken önemli bir kesimi de utandığı için hekime başvurmuyor. Özellikle içinde bulunduğumuz mevsimde yaşam kalitesini düşüren aşırı terleme sorununu ve bu sorundan kurtulmak için yapılabilecekleri, İstanbul Tıp Fakültesi Plastik Cerrahi Kliniği’nden Prof. Dr. Ufuk Emekli’ye sorduk.
Temel olarak vücudun ısı düzenini sağlayan terleme sisteminin işleyiş mekanizmasından bahseder misiniz, terleme neden gerekli?
PROF. DR. UFUK EMEKLİ: Ter bezlerinin bir fonksiyonu olan terleme sıcak ve soğuk karşısında vücudun ısı düzeninin sağlayan bir sistemdir. Vücudumuzda ekrin ve apokrin olmak üzere iki çeşit ter bezi bulunuyor. Ekrin tipteki ter bezleri vücutta yaygın şekilde bulunurken apoekrin ter bezleri daha çok koltuk altı, ense, göğüs ve pubis gölgesinde yer almaktadır.
Vücudumuzda yaklaşık 3 milyon ekrin tipte ter bezi vardır. Ter salgısı, otonom (istem dışı) çalışan sinir sisteminin kontrolündedir ve hiperhidrozda sempatik sinir sisteminin erken ve fazla uyarılmasının rolü olduğu genellikle benimsenmektedir. Bu bölgedeki bezler daha çok seksüel uyarımla salgılanırlar. Temel fonksiyonu ısı düzenlemesi olan bu bezlerle, bazı toksik maddeler ve tuz da atılır.
Normal fizyolojik bir olay olan terleme ne zaman sorun haline geliyor ve aşırı terlemenin ölçüsü var mıdır yoksa kişiye göre değişiklik mi gösterir?
PROF. DR. UFUK EMEKLİ: Biraz bireysel bir durum olmakla beraber vücut metrekaresi başına dakikada bir mililitreden fazla terleme, teorik olarak aşırı terleme sayılır. Ancak ‘ben çok terliyorum, koltuk altlarım bir türlü kuru kalmıyor, elbiselerimde tuz lekeleri oluyor ya da ellerim ve ayaklarım sürekli ıslak’ diye gelen hasta şikayetleriyle çok karşılaşıyoruz. Çünkü aşırı terleme kişinin sosyal ve iş yaşamında sorunlar yaşamasına neden olabiliyor. Terleme kimi zaman da psikolojik kökenli olabiliyor. Örneğin utanınca ve korkunca ya da stres anında fazla terleme gelişebiliyor.
EN ÇOK ÖZGÜVEN EKSİKLİĞİ
Amerika Birleşik Devletleri’nde yapılan bir araştırmada hiperhidrozlu kişilerin yüzde 40’ı bu durumun iş yaşamlarını, diğer insanlarla tanışmalarını ve duygusal ilişkilerini olumsuz etkilediğini bildirmiş. Yine bu çalışmada iş-dışı yaşamda kısıtlanma hissi yüzde 35, özgüven eksikliği yüzde 50, mutsuzluk hissi yüzde 34 ve günlük aktivitelerde kısıtlanma hissi ise yüzde 38 olarak saptanmış.
Aşırı terleme sadece ter bezlerinin normalin üstünde çalışmasıyla mı oluyor yoksa bu durum herhangi bir organik hastalığın belirtisi ya da sonucu olabilir mi?
PROF. DR. UFUK EMEKLİ: Gebelik, menopoz alkol kullanımı gibi durumlarda terlemenin arttığı bilinir. Bunun dışında Parkinson hastalığı, şeker hastalığı, hipertiroidi, kalp krizi, bazı kanser türleri, bazı içsalgı bezi hastalıkları ve koma gibi durumlarda da terleme artar. Bahsedilen hastalıklarda görülen hiperhidroz, esas hastalığın eşlikçisi, sonucu veya belirtisi olabilir. Bu yüzden hiperhidroz tedavisine başlamadan önce terlemenin bir hastalık nedeniyle olmadığının ortaya konması gerekir. Vücudun her iki tarafında, günlük aktiviteleri etkileyen, en az haftada bir kez olan, 25 yaşından önce başlayan, uyku ile geçen ve bazı olgularda ailesinde benzer yakınmaya sahip bireyler olan hiperhidroz olguları primer yani nedeni bilinmeyen olarak kabul edilir. Ancak toplum yaşamında kişilere sorun oluşturan hiperhidroz olgularının hemen hemen tümü nedeni belli olmayan yani idiopatik primer hiperhidroz olgularıdır.
CERRAHİ MÜDAHALE VE BOTOKS ENJEKSİYONU
Hiperhidroz tedavisi haricen kullanılan ilaçlar, sistemik ilaçlar, cerrahi tedavi ve botoks enjeksiyonu olarak sınıflandırılıyor. Aşırı terlemenin giderilebilir bir sorun olduğunun bilinmediğini belirten Profesör Ufuk Emekli, hafif hiperhidrozlarda aluminyum kloridli solüsyonlarla ter bezlerinin tıkanmasının yeterli olabildiğini vurguluyor. Sistemik tedavide kullanılan antikolinerjik ilaçların ise terlemeyi azaltıcı etkilerinin yanında ağız kuruluğu, görme bozukluğu, kabızlık, kalp çarpıntısı gibi önemli yan etkileri nedeniyle bu grup ilaçların, hiperhidroz tedavisinde genellikle kullanılmıyor. Aşırı terleme tedavisinde kullanılan diğer seçenekler ise İyontoforez, cerrahi müdahale ve botoks enjeksiyonu.
PROF. DR. UFUK EMEKLİ: Ter bezlerinin yoğun olduğu koltukaltı derisinin cerrahi olarak çıkarılması ve etkisi sınırlı olsa da yüzeysel liposuction uygulamaları da aşırı terleme tedavisinde kullanılan yöntemlerdir. Ancak cerrahi tedavide önkoşulumuz, tedavi yapılacak kişinin çok iyi seçilmesi ve diğer tedavi seçeneklerinin denenmiş ve cevap alınamamış olmasıdır. Biraz geçici bir yöntem olan botoks ise aşırı terlemede en çok kullanılan yöntemdir. Botoksla sinir hücrelerini bloke ettiğimizde ter bezleri fonksiyon göremeyeceklerdir. Botoksun etkisi bilindiği gibi geçicidir, dört ile altı ay kadar sürer ama bu periyot da yaz aylarını geçirmeye yetecek bir süredir.
Botoks yüz terlemelerinde de kullanılıyor mu?
PROF. DR. UFUK EMEKLİ: Yüz için botoks isteyen hasta grubu çok fazla değil ama daha çok koltuk altı için botoks uyguladığımız hasta grubu var. İkinci olarak elde avuç içleri ve ayaklarda taban bölgesineki aşırı terlemelerin tedavisinde botoks uyguluyoruz.
Botoks bu bölgelere nasıl uygulanıyor?
PROF. DR. UFUK EMEKLİ: Hiperhidroz için yapılacak botoksun deri içine uygulanması gerekir. Botoks yapılmadan önce ter bezlerinin nerelerde yoğun olarak bulunduğunu anlamak için basit bir test yapılır. Fazla terlediği ifade edilen bölgeye iyot solüsyonu sürülür, biraz kuruduktan sonra üzerine nişasta eklenir ve terle beraber nişasta mor bir renk alır. Mor rengin yoğun olduğu bölgelere daha yoğun botoks, mor rengin az olduğu yerlere ise daha az botoks yapılır. Ancak total verilecek ilaç miktarından azaltma yapılmaz.
Botoks uygulaması ne kadar sürüyor?
PROF. DR. UFUK EMEKLİ: Yapılan bölgeye ve kişiye de bağlı ama mesela bir koltukaltının yapılması 10 ile 15 dakika gibi bir sürede gerçekleşiyor.
Ağrı oluyor mu?
PROF. DR. UFUK EMEKLİ: Evet botoks enjeksiyonunda biraz ağrı olur, deri içine yapılan bütün enjeksiyonlarda ağrı olur, bunu gidermek için lokal bir anastetik yapılabilir ki bu tercihen nişasta testinden sonra yapılmalıdır. Ya da lokal anastetik kremler sürülmelidir. Anestezik kullanılmadan yapılan botoks enjeksiyonunda hasta acı duyar.
Botoksun herhangi bir komplikasyonu var mı ve herkese uygulanabilir mi?
PROF. DR. UFUK EMEKLİ: Botoksun bilinen bir komplikasyonu yok ama tedbir olarak gebelere ve yaşlılara tavsiye etmiyoruz bir de miyasteni gibi nörolojik hastalığı olan kişilere yapmıyoruz.
Yaşam kalitesi, öz güven ve iş yeri üretkenliğini önemli ölçüde etkileyen aşırı terleme sorunundan botoks yöntemiyle dört ya da altı aylığına kurtulmanın maliyeti ise her iki koltukaltı için ortalama 750 ile 800 Yeni Türk Lirası arasında değişiyor
Bunu ilk beğenen siz olun
Hata Oluştu