Örnek PostScript Kodları

PostScript'in nesini öğreneceğiz? O da JPEG ya da PNG gibi bir grafik dosyası formatı değil mi? Evet PostScript bir grafik dosyası formatı ama JPEG ve PNG'den çok farklı. Çünkü PostScript dosyaları aslında birer düz metin dosyası. Bunu görmek için hemen bir terminal açıp şu komutu verebilirsiniz: "cat dosya.ps". Gördüğünüz gibi bip bip sesleri duyulmadı ve anlamsız bir karakter dizisiyle karşılaşmadınız.

Evet buna benzer bir grafik dosyası formatı daha var: SVG. Ama PostScript ondan da farklı. Çünkü SVG bir tür XML belgesi iken PostScript bir programlama dili. Evet yanlış okumadınız, bir programlama dili. Üstelik bu dili aynen python gibi interaktif bir şekilde de kullanabilirsiniz. Açık olan terminalinizden "gs" komutunu verin. "$", "GS>"e dönüşecek ve yeni bir pencere açılacak. Bu pencere boş bir kağıdı temsil ediyor. O zaman hemen üstüne birşeyler çizelim.

Programlama dillerinin çoğunun aksine, PostScript ters leh notasyonunu (reverse polish notation) kullanıyor. Yani iki ile üçü toplamak istediğinizde "2+3" yazmıyorsunuz, "2 3 add" yazıyorsunuz. Şimdi bir üçgen çizmeye çalışalım:



İlk satır kalemi elinize almak gibi düşünülebilir. Ancak bu kalem görünmez bir mürekkeple çiziyor. Son satırdaki komutu vermeden kağıtta bir şey göremeyeceksiniz. "moveto" komutu kalemi kağıdın bir noktasına koymak anlamına geliyor. Koordinat sistemi aynen lisede öğrendiğimiz gibi. Kağıdın sol alt köşesi: "0 0". "lineto" komutu kalemi kaldırmadan belirtilen noktaya kadar çizmek demek, "closepath" ise bulunduğunuz noktayı başladığınız noktayla birleştiren çizgiyi çiziyor. Son komut olan "stroke" ise, görünmez mürekkebi görünür hale getiriyor. Bu sayfa kirlendi. Sayfayı çevirmek için "showpage" komutunu verin. Bu kez son satırdaki "stroke" komutunu "fill" ile değiştirin bakalım ne olacak.

Şimdi biraz daha karışık bir program deneyelim. Bir çemberin otuz derecelik kirişlerini çizelim. Sayfayı çevirip aşağıdaki kodu girin:



Biraz fazla karışık oldu galiba. Açıklamaya çalışayım. Herşey ters yazıldığı gibi for döngüsü de ters yazılıyor. Parantez içindeki kısım döngünün tekrarlanan kısmı. Baştaki sayılar ise döngünün başlangıcı, basamağı ve sonu. "dup" stack'e en üstteki sayıdan bir tane daha ekliyor. "exch" ise en üstekki iki sayının yerlerini değiştiriyor. "cos" ve "sin" tahmin edebileceğiniz gibi kosinüs ve sinüs fonksiyonları. "mul" ise çarpma işlemi. "lineto" fonksiyonuna bir değer verilmemiş gibi görünüyor. Ama o da tüm fonksiyonlar gibi stack ile çalışıyor. Dolayısıyla biraz önce hesapladığımız değerleri alıyor. Bu işlemi Lisp ile yapmak isteseniz kimbilir kaç parantez kullanmanız gerekirdi.

PostScript aslında yazı karakterleri ile çizimleri birbirinden ayırt etmiyor. Sadece yazı yazabilmemiz için bazı kolaylıklar sağlanmış:

/Times-Roman findfont
40 scalefont
setfont
100 100 moveto
(Merhaba, Dunya!) show

Tabii ki yine Türkçe için bir kolaylık düşünülmemiş. Bu yüzden dünya yerine dunya demek zorunda kaldık. Ama elimizde bir programlama dili olduğuna göre bunun üstesinden gelebiliriz:


Burada "def" ile iki fonksiyon tanımlanıyor. İlki ş harfini yazmak için, ikincisi de ğ için. 313, ş'nin altındaki cedilla'nın kodu. önce "gsave" komutu ile kalemin eski yerini stack'e yolluyoruz. Cedilla'yı yerleştirip "grestore" ile kalemi eski yerine döndürüyor ve s'yi yazıyoruz. Benzer bir işlem ğ için yapılıyor. 306, harfin üstündeki breve'nin kodu. Breve tam yerine oturmadığı için "rmoveto" komutu ile kalemi hafif sağa hareket ettiriyoruz. Bu komutun "moveto"dan farkı mutlak yerine göreli koordinatları esas alması. 365 ise ı harfinin kodu.

Buradaki kodları bir dosyaya kaydetmek isterseniz, ilk satıra "%!" karakterlerini eklemeyi unutmayın. Sonra isterseniz yaptığınız çizimi kolayca yazıcıdan çıkarabilir; ya da "ps2pdf" programı ile PDF dosyasına dönüştürüp paylaşabilirsiniz. İşin güzel tarafı elle yazılan PostScript dosyalarının, TeX ya da OpenOffice tarafından üretilenlerden çok çok daha az yer kaplaması.

Wikipedia'nın PostScript maddesinin sonunda güzel kaynaklar var. Tavsiye ederim.