Canlı bombaların çoğu diplomalı

bağlantıyı göster (facebook ile) bağlantıyı göster (klasik üye girişi ile)




Canlı bombaların çoğu diplomalı

Hikmet Sami Türk'e yönelik saldırı girişiminin ardından gözler 'intihar eylemlerine' çevrildi. Peki, kim bu canlı bombalar. Prof. Pape'e göre, büyük kısmı üniversite mezunu, orta sınıf ailelerin çocukları.
Çoğu ambulans şoförü, garson, öğretmen. Sebep bunalım, veya yalnızlık değil. Örgüte son anda katılan isimler...
NAGEHAN ALÇI

Geçtiğimiz hafta yoğun gündemin arasında Hikmet Sami Türk'e yönelik intihar eylemi ile şaşırdık kaldık. Eylemi DHKP-C üstlendi. Türk, saldırıdan sağ salim kurtuldu ama bu eylemle birlikte 'intihar terörü' kavramı bir kez daha kendini güncelledi. Üstelik saldırıdan kısa bir süre önce ateşkes ilan ettiğini iddia eden PKK'nın büyük şehirlere canlı bomba göndereceği ileri sürülmüştü. Kafalar karıştı. Şehirlerde korku dalgası yükseldi.


'Canlı bomba' ve 'intihar terörü' ile korkumuz artarken tam da bu konu üzerine bugün Ankara'da NATO'nun düzenlediği ilginç bir konferans var. Konferansın ilk konuşmacısı, dünya literatüründe intihar terörü üzerine en geniş katkıyı sağlayan isimlerin başında gelen Prof. Robert Pape. Chicago Üniversitesi öğretim üyesi Pape, canlı bombalar ve eylemleri üzerine yaptığı geniş çalışmalarla tanınıyor.

Biz de bu cumartesi günü Pape ile bir araya geldik, El Kaide, Hamas, Hizbullah ve PKK'nın eylemleri arasındaki benzerlikleri, farkları, intihar eylemcilerinin profillerini konuştuk.

İntihar terörü kavramı ne zamandan beri var?
1980'lerin başından beri. Daha önce başkalarını öldürmek için kendini öldüren eylemcilere pek rastlamıyorduk. 2'nci Dünya Savaşı'ndaki Kamikazeler bu özellikleri gösteriyorlardı ama bu tip eylemlerin asıl ortaya çıkışı Lübnan'da 1982 yılında oldu.

Hangi eylemdi bu?
Haziran 1982'de İsrail, Güney Lübnan'ı işgal etti. 78 bin asker ve 3 bin tank ülkeye girdi. Bir ay sonra da Hizbullah ilk kez ortaya çıktı. Hizbullah'ın yaptığı dördüncü eylem intihar saldırısıydı. O kısmen küçüktü, daha sonra 1983'te Beyrut'ta 241 denizciyi öldürdüler.

Yani 'intihar terörü' kavramı Hizbullah ile ortaya çıktı, öyle mi?
Eylemi yaptı ama adlandırma daha sonra oldu. ABD Hükümeti 83 Ekimi'nde büyük bir rapor hazırladı ve bu terimi kullandı.

EN ÇOK SALDIRI TAMİLLERDEN
Yıllar içinde intihar saldırılarını sayısında nasıl değişiklikler oldu?
80'lerde dünyada 3 eylem yapıldı, 90'larda bu sayı 10'a, 2001 ve 2002'de de 50'ye çıktı. Sırf geçtiğimiz yıl içinde ise 500'den fazla intihar saldırısı gerçekleşti.


Bu düzenli artışın sebebi ne?
Bunu cevaplamak için önce bu tip eylemlerin neden yapıldığına bakmak lazım. Genel kanıya göre intihar eyleminin altında dini bir motif var. Özellikle kökten İslamcıların bu tip eylemlere yatkın olduğu düşünülüyor. Ben önce 1980-2001 arası, sonra da 2008'e kadar tüm intihar eylemcilerinin verilerini topladım.
Ne gibi ortak özellikleri var eylemcilerin?
1980-2003 arası ki bunu Irak Savaşı öncesi dönem olarak düşünmek lazım, en çok intihar eylemi yapan grup Müslüman bir grup değil. Marksist ve Hindu bir grup olan Tamil Gerillaları. Tamil, Hamas'tan bile çok eylem gerçekleştirmiş. O yıllarda onlar 76, Hamas 55, Hizbullah ise 41 saldırı düzenlemiş.


MESELE İSLAM DEĞİL İŞGAL
Aynı yıllar El Kaide var mıydı?
Vardı. 2003'e kadar El Kaide yalnızca 16 eyleme imza atmış. Ama orada şöyle bir durum var: El Kaide'nin eylem sayısı az ama etkisi çok fazla. Çok planlı takım saldırıları düzenleme yeteneğine sahip bir grup El-Kaide. Bizim yaptığımız araştırmalara göre 2003'e kadar yapılan intihar saldırılarının yüzde 95'i belli bir bölgedeki işgalci gibi görünen güçleri yerinden oynatmaya ve demokratik sistemde değişiklik yapmaya yönelik. Amaç teröristlerin 'vatan' olarak gördükleri toprakları ele geçirmeleri.


Dini değil milli bir motivasyonla mı bu eylemler gerçekleşiyor diyorsunuz?
Evet, milliyetçi dürtüler ön planda. Ya da belli bir topluluğu korumaya yönelik. Yani burada 'işgal' kilit bir kavram. İşgal altında olduğu düşünülen yerlerde intihar saldırıları artıyor. Bu nedenle 2003'ten sonra ABD İslam coğrafyalarını işgal ettiği için Müslümanların yaptığı eylemler arttı. Mesele İslam'da değil, işgalde. Hindular işgal edilse bu gün İslami terörü değil, Hindu terörü tartışırdık!


11 Eylül'ün ardından kaç eylem gerçekleşti?
2001 yılında toplam 50 tane. Bu yıl içinde ise şimdiden sayı 500'ü buldu. Irak ve Afganistan işgal altında olduğu için o bölgelerde yoğun bir intihar eylemi propagandası var.


O zaman ABD'nin terörle savaş için Irak ve Afganistan'a gitmesi terörü artırdı mı?
Evet, aksi takdirde ABD'nin iddia ettiği gibi bu terörün kaynağı İslami köktencilik olsaydı o zaman o tip yönetimleri ortadan kaldırınca terörün bitmesi gerekirdi. Bulgularımıza göre intihar terörünün kaynağı yüzde 95 işgale direniş. 2003'e kadar yapılan eylemlerin yüzde 15'inde AntiAmerikan bir karakter vardı, sonrasında ise yüzde 89'unda! Mesela Lübnan'da İsrail çekilince intihar saldırıları tamamen yok oldu. 2006 yazında olanlara bakın. Taş taş üstünde kalmadı ama işgal yoktu. O nedenle hiç intihar saldırısı yaşanmadı Lübnan'da.

YÜZDE 44'Ü ÜNİVERSİTE MEZUNU
İntihar eylemcilerinin profillerine bakarsak... Ortak özellikleri neler?
462 intihar eylemcisinin geçmişini inceledik. Bunların yüzde 44'ü üniversite mezunu. Yüzde 80'i erkek, ancak İslami grupların içinde bu oran değişiyor. Orada kadın oranı yalnızca yüzde 5. Ancak son dönemde kadınların sayısı artıyor.


Biz bu insanların toplumun en alt tabakasından gelen ve kaybedecek bir şeyleri olmayanlar arasından çıktığını sanıyorduk. Yanılıyor muyuz?
Evet, yanılıyorsunuz. Bu insanlar genelde politik anlamda aktif olanların arasından çıkıyor. Siyaseti yakından takip ediyor ve öfkeleniyorlar. Yüzde 70'i orta sınıf ailelerin çocukları. En çok şu mesleklerden geliyorlar: Garson, elektrikçi, ambulans şoförü, öğretmen. Yani topluma fayda sağlayabilecekken bu yola giriyorlar.

Psikolojik sorunları olan insanlardan mı bahsediyoruz?
Hayır. 462 vakadan sadece 4'ünün profesyonel psikolojik destek aldığını bulduk. Normalde intiharın sebebi depresyondur ancak intihar eyleminin nedeninin depresyonla alakası yok. Bu insanlarda izolasyon ve bunalım söz konusu değil. Aksine entegrasyon ve planlama enerjisi etrafında birleşiyorlar. Genelde intihar eylemcileri terörist gruplar arasında uzun süre görev yapanlardan çıkmıyor. Son dakikada örgüte katılıyorlar, ani bir öfke sonucu spontan şekilde hareket ediyorlar. Ancak PKK bir istisna.


PKK İNTİHAR EYLEMİNDE ZAYIF

Neden? PKK'da durum nasıl?
PKK'da Öcalan için ölen ve öldüren bir grup kadın vardı. Onlar örgütün uzun süreli üyeleriydiler. Orada Öcalan'ın özel bir etkisinden bahsetmek lazım. Ama Öcalan öncesi ve sonrası çok farklı.

Öcalan'ın yakalanışından sonra örgütte ne değişti?
Artık güçlü bir liderin komuta ettiği değil, daha çok Kuzey Irak'taki gelişmeler üzerine reaksiyon gösteren bir yapılanma var. Lider kadrosu belirsiz. Kendilerine yönelik bir işgal durumu hissediyor ve bu yüzden yeniden saldırıyorlar. Bu, Irak'taki durum ve Türk ordusunun pozisyonuna yönelik.


Ama sivillere de yönelik aynı zamanda. Geçtiğimiz günlerde PKK'nın intihar eylemleri gerçekleştireceği iddia edildi. Onun hemen akabinde ise bir üniversitede başka bir grup bir intihar eylemine teşebbüs etti. Türkiye intihar eylemleri açısından riskli bir yer haline mi geldi?
Hayır, bir kere örgüt açısından sivillere ya da askeri ve politik hedeflere saldırmak arasında büyük fark yok. O fark bizim açımızdan var. Onların amaçları aynı. Şimdiye kadar PKK'nın saldırıları büyük hedeflere yönelik olmadı. Pek sofistike ve iyi koordineli eylemler değil bunlar. El Kaide ve Tamil Gerillaları ile kıyaslanamaz. PKK'nın o kadar kuvvetli bir ağı da yok zaten.

PKK yeterince profesyonel mi değil?
İntihar eylemi konusunda iddialı değil. Zaten sadece küçük çaplı eylemler gerçekleştirdi. Bir de Türk Hükümeti Irak konusunda PKK'nın öfkesini akıllı adımlarla alıyor. Öfke birikmeyince eylemler de daha küçük oluyor.

Büyük ya da küçük şu sıralar şehirlerde canlı bomba olacağı yönünde uyarılar var. Böyle durumlarda nasıl davranmak gerekir?
Kısa vadede yapılması gereken toplumu uyarıcı seviyeye çıkarmak. Uyarılan insanlar hemen bilgi akışı sağlarlar, emniyete doğru bilgilendirme olur. Bunun için medyayı kullanmak önemli.


Ama panik kaosa yol açmaz mı?
Panik farklı. Ben panikten bahsetmiyorum. İnsanlar doğal yaşamlarını değiştirmemeliler. Bu iyi değil, kötü etkiler süreci.