Bilgisayar Nedir, Bilgisayar Yazılımları ve Donanımları Nelerdir

+5 Saygınlık beklerimmm...
+5 Saygınlık beklerimmm...
+5 Saygınlık beklerimmm...
+5 Saygınlık beklerimmm...
+5 Saygınlık beklerimmm...

Bilgisayar Nedir ?

Bilgisayar; kendine önceden yüklenmiş program gereğince çeşitli bilgileri-verileri uygun ortamlarda saklayan ve istenildiğinde geri getiren, çeşitli aritmetik ve mantıksal işlemler yapan; çok hızlı çalışan elektronik bir cihazdır.
Bilgisayarın elektronik kısmına donanım (hardware), program kısmına ise yazılım (software) denir.
Bilgisayarın gelişiminde şu 4 unsur hiç değişmemiştir.
1. Bilginin Girişi (Giriş birimleri: Klavye, mouse, kamera, scanner, fax-modem vb.)
2. Bilginin saklanması (Hafıza: Harddisk, disket, cd-rom vb.)
3. Bilginin işlenmesi (Beyin: Merkezi işlem birimi-Central Processing Unit-CPU)
4. Bilginin çıkışı (Çıkış birimleri: Monitör/ekran, Printer/yazıcı, plotter/çizici, modem)


Bilgisayar Donanımı

Donanım bilgisayarı oluşturan her türlü fiziksel parçaya verilen verilen addır. Donanım bir merkezi işlem biriminden (Central Processing Unit-CPU) ve bu birime bağlı çevre birimlerinden oluşur. Çevre birimleri de ayrıca giriş birimleri (input devices) ve çıkış birimleri (output devices) olmak üzere iki kısma ayrılır.


Merkezi İşlem Birimi ( CPU )

Bilgisayarın içindeki temel elemanıdır. Mikro işlemci diye de anılır. Komutları işler, hesaplamaları yapar, bilgisayarın içindeki bilgi akışını kontrol eder ve yönetir.


Mikro işlemcilerin her yeni kuşağı bir öncekinden çok daha güçlüdür. 286, 386 ve 486 kuşakları artık demodedir. Günümüzde pentium ve daha üst işlemciler geçerlidir.


Mikro işlemciler; İntel , IBM, AMD ve Cyrix gibi firmalar tarafından üretilir. İntel�in mikro işlemcileri yaygın olarak kullanılır.


Ana Bellek (RAM)

Ana bellek veya rastgele erişimli bellek (Random Access Memory-RAM), bir giriş cihazından veya bir ikincil depolama cihazından okunan veri ve programların, çalıştırılan programlardan elde edilen sonuçların ve bir ikincil depolama cihazına veya bir çıkış cihazına gönderilmeye hazır olan çıktıların tutulduğu yerdir. Buradaki �rastgele erişim� ifadesi bilgisayarın bellek içerisindeki herhangi bir adrese doğrudan gidip bilgileri okuyabileceği veya yazabileceği anlamında kullanılmaktadır. Ana bellekte veriler geçici olarak tutulur; başka bir deyişle bilgisayar kapatıldığında bu veriler silinir. Çok kullanıcılı sistemlerde bilgisayar bir kullanıcı için herhangi bir işi yapmayı bitirdiğinde, ana bellekteki aynı kısma diğer kullanıcılar için işlenmesi gereken veri ve programlar yerleşir. Ana bellek diğer bilgi saklama araçlarına oranla biraz daha pahalıdır.


Ana belleğin temel görevleri şöyle özetlenebilir.


1.Halihazırda çalışan programların program deyimleri ve bu programların ihtiyaç duyduğu verileri tutmak.


2.İşletim sistemi yüklendikten sonra ana bellekte sürekli olarak kalması gereken işletim sistemi bileşenlerini tutmak.


3.Programlar tarafından üretilen sonuçları tutmak.


4.Sabit disklere veya harici bir cihaza gönderilmeye hazır olan çıkış bilgilerini tutmak.


Bellekte yerleşik olan veri ve programlara ihtiyaç halinde tekrar ulaşabilmek için ana bellekteki her bölgenin bir adresi vardır.


Ana belleğin büyüklüğü; aynı anda çalışabilecek program sayısını ve programların çalışma hızını etkiler.


Ön Bellek (Cache Memory)

Ana bellek ile merkezi işlem birimi arasında görev yapan ve ana bellekten çok daha hızlı olan bir bellektir. Bu bellek birimi; işlem esnasında çok sık kullanılan bilgisayar talimatları ve geçici olarak tutulan bilgiler için bir �yaz-boz tahtası� olarak kullanılır. CPU �nun ana bellekten veri alırken harcadığı zamanı azaltır; bu da bilgisayarı hızlandırır. CPU, ana bellekten veri alması gerektiğinde, bu verinin dahili ön bellekte olup olmadığına bakar. Dahili ön bellek, CPU�nun en son işlediği verilerin bir kopyasını saklar. Aranan veri dahili ön bellekte bulunamazsa harici ön belleğe bakılır. Harici ön bellekte de bulunamayan veriler ana bellekten alınır. Bu, ön belleğe göre daha yavaş bir süreçtir.


BİOS (Basic İnput Output System)

BİOS yongası (entegresi), bilgisayarın açılışı sırasında parçaları kontrol eden ve onları çalışmaya hazır duruma getiren bir program içerir. ROM (Read Only Memory) türündeki bellek üzerinde kaydedilmiş bir programdır. Bu tür bellekteki bilgiler bilgisayarı kapattığınızda silinmez.


Not:BIOS bugün üretilen anakartların çoğunda, Flash ROM üzerine kayıtlıdır. Bu türdeki belleğin içeriği bilgisayarı kapadığınızda silinmez ama gerektiğinde özel bir program çalıştırılarak değiştirilebilir.Böylelikle BİOS un içerdiği hatalar giderilebilir.


BIOS� un ilk görevi, bilgisayarın açılışı sırasında bellek gibi çeşitli parçaları kontrol ederek,bir problem varsa kullanıcıyı uyarmaktır.


Bilgisayarın açılışı sırasında özel bir tuşa (genellikle DEL tuşu) basarsanız, karşınıza BIOS setup ekranı gelir. Bu ekranda gerekiyorsa, sabit disk sürücülerinin tipi gibi çeşitli bilgileri ve ayarları değiştirebilirsiniz.

Anakart

Veriyolu, bilgisayarın içindeki değişik birimler arasında bilgileri taşıyan bir sistemdir.


Bir bilgisayarın temel devre kartıdır. Bilgisayardaki tüm elektriksel bileşenler anakarta bağlanmıştır.


Genişletme yuvaları, genişletme kartları(ses, görüntü-ekran, modem, network-ağ kartları)nın takılabileceği anakart üzerindeki soketlerdir. Genişletme kartları, bilgisayarınıza yeni yetenekler kazandırır. Daha güzel grafikler, CD kalitesinde ses, modem ile iletişim, bilgisayar ağlarına(internet�e) bağlanmak ... Bunlar, bilgisayarınıza ekleyebileceğiniz özelliklerden sadece birkaçı. Genişletme yuvalarının tipini, bilgisayarın veriyolu belirler.


Bilgisayar Kasası

Bilgisayarı oluşturan parçaların içine takıldığı ve parçaları bir arada tutan metal ve/veya plastik bir kutudur. Önceleri Desktop ve slim kasa adı verilen yatık kasalar kullanılırken son yıllarda Mini Tower diye adlandırılan dik tip kasalar kullanılmaktadır. Ancak IBM, HP ve Compag gibi firmalar daha çok desktop tipi kasaları tercih ediyorlar. Server(sunucu) veya ana bilgisayar olarak kullanılmak üzere tasarlanan bilgisayarlarda genişleme olanakları fazla olan kasalar kullanılmaktadır.


Kasanın en önemli bileşeni güç kaynağıdır. Güç kaynağı, normal şehir cereyanını bilgisayarın kullanabileceği elektrik enerjisine dönüştürür. Bilgisayar parçalarının fazla ısınmasını engellemek üzere güç kaynağının içinde bir soğutucu fan bulunur. Genellikle mikroişlemcilerin üzerinde de ayrıca bir soğutucu fan bulunmaktadır. PC (Personal Computer) lerde güç kaynağının kapasitesi ortalama 200-250 watt�tır.


Elektrik cereyanındaki dalgalanmalar ve elektriğin kesilmesi bilgisayarınıza zarar verebilir. Makinenizi ve bilgilerinizi korumak için kesintisiz güç kaynağı kullanabilirsiniz.


Kesintisiz Güç Kaynağı, elektrik enerjisindeki dalgalanmalara karşı; çıkışında bilgisayarınıza sürekli aynı voltajda temiz bir enerji verir ve kesinti durumunda, içindeki akülerin kapasitesine göre bilgisayarınızı 5 dakika ile birkaç saat arasında çalıştırır.


Bilgisayar Kasasında, bilgisayarı kolayca açmak ve �reset� yapmak için tuşlar bulunur


Açma/Kapama (Power On/Off) tuşu, bilgisayarı açıp kapamayı sağlar.


Reset tuşu, açma/kapama düğmesine basmadan bilgisayarı yeni açılmış haline getirir. Özellikle makine komutlarınıza uymuyorsa veya kilitlendiyse kullanılır.


Sabit disk sürücü ışığı, bilgisayar sabit diske bir şey yazdığı veya ondan bir bilgi aldığı(okuduğu) zaman yanar. Bu ışık yanarken bilgisayarı sakın kapamayın ve oynatmayın yoksa diskteki bilgiler bozulabilir.


Bilgisayar Kasasının arkasındaki Portlar :


Seri Port, �Erkek Konnektör� olarak da adlandırılan bu portlarda 9 veya 25 iğne(pin) bulunur. Seri portlara fare(mouse), modem, tarayıcı(scanner) bazen de yazıcı bağlanır. Bilgisayar her seri portu COM etiketiyle görür.(COM1, COM2 ...)


Paralel Port, �dişi konnektör� olarak da bilinen bu portlarda 25 delik bulunur. Paralel portlara yazıcı ve teyp birimleri takılır. Bilgisayar her paralel portu LPT etiketiyle görür.


Monitor(Ekran) Portu, monitörü bağlamak içindir.Görüntü kartının üzerinde bulunur


Klavye portu, klavyeyi ve mouse portu da fareyi bilgisayara bağlar.


USA (Üniversal Seril Bum) portu, yeni bir standart olan USA; fareden klavyeye tüm cihazları zincirleme şekilde birbirine bağlıyor. USA portları ile 127 adede kadar cihaz bilgisayara kolayca eklenebilir.


Oyun portu, joystick�leri bilgisayara bağlar. Genellikle ses kartının üzerinde bulunur.



Sabit Disk (Hard disk) ve Disketler

Yukarıda belirtildiği gibi bilgiler bilgisayarın belleğinde işlenip değerlendiriliyor. Bilgisayarın kapatılması veya elektriğin kesilmesi halinde bellekteki bilgiler siliniyordu. Bellekte geçici olarak saklanan bilgileri kalıcı olarak saklamak için bilgilerin manyetik bir ortama aktarılması gerekir.


En çok kullanılan manyetik ortamların başında ise hard disk ve disketler gelmektedir. Disketler bilgisayara takılıp çıkartılabilirken, hard diskler bilgisayarda sabit olarak kalıyor. Disketlerin hem kapasiteleri düşük hem de disketten bilgi okuma ve yazma hızı hard disklere göre son derece düşüktür. Ayrıca hard diskler disketlere göre daha dayanıklı ve uzun ömürlüdür. Yani hard (sabit) disk sürücü bir bilgisayarın bilgi depolamak için kullandığı en temel birimdir. Veriler bir dizi dönen diskte manyetik olarak saklanır(Kaydedilen bilgiler Dosya adını alır).


Bilgisayarınızda birden fazla sabit disk sürücü bulunabilir veya bir sabit disk iki yada daha fazla bölüme ayrılabilir. İlk sabit disk, C sürücüsü diye adlandırılır. Daha sonra takılan hard diskler sırasıyla D,E,F... harflerini alır.


Not: D harfi genellikle CD-ROM sürücüsü için kullanılır.


Bir sabit diskin saklayabileceği bilgilerin miktarı, MB(Mega Byte) ve GB(Giga Byte) ile ölçülür.Günümüzde sabit disklerin kapasitesi 10-50 GB arasındadır.


Not : 1 GB = 1024 MB olmakla birlikte, bazı sabit disk üreticileri 1 GB = 1000 MB olarak tanımlamaktadır.


Disket (floppy disk), verileri manyetik ortamda saklayan taşınabilir bir araçtır. Bir disketi(ve hard diski) ilk kez kullanmadan önce biçimlendirmek (formatlamak) gerekir. Formatlama, disketi iz ve sektörlere ayırarak onu kullanıma hazır duruma getirir.


Disketler, boyutlarına göre ikiye ayrılmaktadır: 3.5� ve 5.25�. Bugün kullanılan 3.5� disketlerin veri saklama kapasiteleri için iki yaygın standart kullanılıyor:


1.Çift yoğunluklu (Double Density-DD) : 720 KB
2.Yüksek yoğunluklu (High Density-HD) : 1.44 MB


Bilgisayarlarda disket sürücü A (varsa ikinci sürücü B) diye adlandırılır. Artık çoğu bilgisayarda disket sürücüler kullanılmamaktadır.


CD-ROM Sürücü

CD-ROM (Compact Disk - Read Only Memory) sürücü, kompakt disklerdeki sayısal bilgileri okuyan araçtır. CD-ROM sürücülerde okuma işlemi lazer ışını ile yapılır.


CD-RW�larda okuma için ayrı yazma için ayrı lazer ışını kullanılır.


CD-ROM�lar alüminyumdan üretilmiş, üzerleri şeffaf polikarbonat maddesiyle kaplanmış ve üzerine koruyucu bir cila çekilmiş disklerdir.CD�ler diğer kayıt birimlerine göre daha güvenilirdir. Bir CD�nin bilgi depolama kapasitesi yaklaşık 650-750 MB arasındadır.



DVD (Digital Versatile Disc ya da Digital Video Disc)

DVD ilk önceleri "Digital Video Disk" anlamına geliyordu. Bunun temel nedeni, ilk uygulamaların video alanında ortaya çıkmış olmasıdır. Fakat bir süre sonra, veri saklama uygulamalarının da önemli olduğu anlaşılmış ve DVD "Digital Versatile Disk (Çok-yönlü Sayısal Disk)" anlamında kullanılmaya başlanmıştır.
DVD'nin manyetik floppy sürücülerin yerini alabilmesi için şu koşulların yerine gelmesi gerekir: herkes tarafından benimsenen bir standart, yüksek kapasite, düşük maliyet, mevcut CD'ler ile aşağı doğru uyumluluk; gelecekteki DVD'lerle yukarı doğru uyumluluk, yüksek güvenilirlik,çeşitli disk formatları için tek bir sürücü.

Görüntü, ses ve bilgiyi aynı ortamda saklamaya yarar. DVD-ROM'lar CD-ROM'ların daha gelişmiş bir tipi olarak düşünülen CD'lerdir. DVD Video'lar ise televizyona takılan DVD Player'larda izlenen, ses ve görüntü içeren disklerdir. Bilgisayar ortamındaki DVD sürücüleri her iki formatı da okuyabilir, yazabilir. DVD Video'larda Mpeg-2 ve PCM veri sıkıştırması kullanılır. Mpeg-2 decoder kartı olmayan bir bilgisayarda DVD videoları yazılım yardımı ile izleyebilirsiniz.
Hızla ilerleyen bilgisayar sektöründe geliştirilen yazılımların giderek daha fazla kapasiteye ihtiyaç duymaları, DVD-ROM sürücülerine ortaya çıkmasında en büyük etken. En önemli özelliği müthiş kapasiteleri olan DVD-ROM sürücüler minimum 4.7 GB kapasitede üretiliyorlar. Üstelik bunu 17 GB�a kadar çıkarmak mümkün. Yani; hareketli görüntülerden oluşan 481 dakikalık bir veri tek bir medyaya kaydedilebilecek. Kapasitelerinin yanında hızları da CD-ROM�larla kıyaslanamayacak kadar yüksek DVD-ROM�ların.


DVD video ile DVD ROM arasındaki farkı anlamak önemli, DVD Video (sadece DVD diye anılır) video programlarını tutar ve TV�ye takılan DVD player sayesinde çalışır. DVD ROM bilgisayar verisi tutar ve DVD ROM sürücü tarafından okunur. Fark Audio CD ile CD ROM arasındaki farkın aynısıdır. DVD DOM�un kaydedilebilir çeşitleri vardır (DVD-R, DVD-RAM, DVD-RW,DVD+RW).
DVD ROM�un 4 tane kaydedilebilir çeşiti vardır.
DVD-R:
Bir kez kayıt yapılabilir. DVD-RAM,DVD-RW ve DVD+RW binlerce kez kayıt yapılabilir.
DVD-R ve DVD-RW:
DVD-R organik boya polimer teknolojisini kullanır (CD-R gibi) ve bütün DVD sürücüleriyle ve pleyarlarıyla uyumludur. İlk versiyon kapasitesi 3,95 milyar byte�tı., sonra 4.7 milyar byte�a geliştirildi.
DVD-RW (DVD-R/W veya DVD-ER olarak ta bilinir) silinebilir biçim. DVD-RW adres bilgisiyle birlikte yiv açarak kayıt yapar. İlk kapasiteai 4,7 milyarbyte. DVD-R ve DVD-RW�nın avantajı yüksek kapasitesi ve bir çok DVD player sürücüsüyle uyumluluğudur.
DVD-RAM:
İlk kapasitesi 2.58 milyar byte�tır. Faz değişim teknolojisini kullanır ve güncel sürücülerle uyumlu değildir (kusur yönetimi, yansıtma farkları ve küçük biçim farkları yüzünden).titreşimli yiv verinin zamanlamasını sağlamak için kullanır. Yivler ve kabartılmış sektör kafaları diskin içine imalat aşamasında yerleştirilir. Tek taraf DVD-RAM diskleri kartuşlarıyla beraber geliyor.kartuşun iki tipi var:1 mühürlenmiş, 2 diskin silinmesine izin verir. Diskler sadece kartuş içindeyken yazılabilir. İki taraflı DVD-RAM diskleri sadece mühürlenmiş kartuş halinde elde edilebiliyor. Kartuş boyutları 124,6mm x 135,5mm x 8mm.

DVD+RW:
DVD+RW DVD-ROM�larla, CD�lerle, DVD-R ve DVDRW�lerle uyumludur. Fakat yansıtma farkları ,bağlama sektörleri ve hata yönetimi yüzünden DVD-RAM�lerle uyumlu değildir.DVD+RW diskleri DVD video playerlar ve DVD-ROM sürücülerle okunamaz.


Monitör (Ekran)

Monitör (veya ekran) bilgisayarın mikroişlemcisinden gönderilen sinyalleri gözün görebileceği şekilde görüntüye dönüştüren cihazdır. Yani CPU tarafından işlenilen bilgilerin kullanıcıya iletildiği ortamdır; bir çıkış birimidir. Monitörlerin en önemli özelliklerinden birisi ekrandaki görüntülerin netliği veya çözünürlüğüdür.


Çözünürlük (resulation), yatay ve dikey olarak ekrandaki nokta sayısıyla ölçülür. Çözünürlük yükseldikçe ekrana daha fazla bilgi sığar, ama ekrandaki görüntüler küçülür. Multisync monitörler, değişik çözünürlüklerde çalışabilirler(640x480, 800x600, 1024x768, 1280x1024 gibi). Böylece ekrandaki görüntüleri amaca göre genişletip daraltabiliriz.


Büyüklük : Monitör büyüklüğü, ekranın köşegen uzunluğuyla ölçülür. Standart monitörler 14� veya 15� (inç) büyüklüğündedir. 1024x768�den daha yüksek çözünürlüklerde rahat çalışabilmek için 17� veya daha büyük bir monitör seçilmelidir.


Nokta aralığı : Görüntü netliği, ekran yüzeyindeki noktaların arasındaki uzaklığa bağlıdır. Nokta aralığı ne kadar küçükse görüntü o kadar net olur. Eski monitörlerde bu 0.39 mm iken şimdiki monitörlerde genellikle 0.28 veya daha küçüktür.


Ekran tazeleme : Ekrandaki görüntü saniyede en az 60 kez tazelenmelidir. Ekran tazeleme frekansı yükseldikçe daha sabit bir görüntü elde edilir. �Non-interlaced�(titreşimsiz) denilen monitörler ekranı tek seferde tarayabildiği için gözü daha az yorar.


Monitör ve görüntü kartı, ekranda görüntülerin sergilenebilmesi için birlikte çalışırlar..


Görüntü kartı, ana karta bağlanan bir genişleme kartıdır. Bir kablo, görüntü kartı ile monitörü birbirine bağlar.


Monitörde görüntülenebilen renklerin sayısı görüntü kartındaki bellek miktarıyla sınırlanır. Görüntü kartındaki bellek yongaları, bilgileri monitöre göndermeden önce geçici olarak saklar. Renk sayısı, ekrandaki görüntülerin kalitesini doğrudan doğruya etkiler. Daha fazla renk, gerçeğe daha yakın ve daha iyi görüntü demektir.


Klavye

Klavye, üzerinde harf, rakam, özel karakterler ve özel fonksiyon tuşlarının bulunduğu bir bilgisayar giriş birimidir. Bilgisayar temelde klavye aracılığıyla yönlendirilir ve kumanda edilir. Klavyenin tuşlarına basıldığında, basılan tuşun kodu bilgisayarın CPU�su tarafından değerlendirilmek üzere belleğe aktarılır ve yankısı yada neticesi ekrana gelir.


Klavyeler üzerindeki harf tuşlarının diziliş şekline göre F veya Q tipi olurlar. Farklı firmaların ürettiği klavyelerde bazı farklı tuşlar bulunabilir.


Klavyenin üzerinde bulunan bazı tuşlar, ekrana bir karakterin yazılmasına neden olmazlar. Çünkü bu tuşlar bir görüntüden öte bir etki oluştururlar. Ancak bu tuşların işlevleri programdan programa değişiklik gösterebilir. Örneğin bir çok programda F1 tuşuna basıldığı zaman o sırada çalışan program veya yapılan işleme bağlı olarak ekrana yardımcı bilgi getirilmektedir.


Enter tuşu : Bilgisayara bir işi yapmasını söylemek, bir komutu çalıştırmak için kullanılır. Kelime işlemcilerde ise yeni bir paragrafa geçmeyi sağlar.


Esc (Escape) tuşu : O sırada yapılan işi yarıda kesmek, vazgeçmek veya geriye dönmek amacıyla kullanılır. Windows uyumlu programlarda Esc tuşu genellikle iptal düğmesini temsil eder.


Fonksiyon tuşları : Bu tuşlar belirli bir işlemi çabucak yapmak için kullanılır. Örneğin F1 tuşu çoğu programda yardım bilgilerini ekrana getirir.


Tab tuşu : DOS ortamında bu tuşa basıldığı zaman imleç veya ekleme noktası 5 karakter genişliği kadar sağa gitmektedir. Başka bir deyişle DOS ortamında 5 kez boşluk tuşuna basmak yerine bir kez tab tuşuna basmak aynı etkiye sahiptir. Kelime işlem programlarına paragraf girintisi için, windows�ta iletişim kutusu pencerelerinde ise düğmeler arası geçişte kullanılır.


Caps Lock tuşu : Bu tuşa bir kez basınca (klavyenin sağ üst köşesinde ilgili ışık yanar ve) klavyeden hep büyük harf girebilirsiniz. Bir kez daha basarsanız, yine küçük harf moduna geçilir.


Shift tuşu : Bu tuşa bir harf tuşu ile birlikte basıldığında, o harfi büyük yazmakta veya bir rakam tuşu ile birlikte basıldığında ise o rakam tuşunun üst kısmında belirtilen özel karakteri yazmaktadır.


Ctrl ve Alt Tuşları : Başka tuşlarla birlikte aynı anda bastığınızda, belirli işlemleri yapmaya yarar. Örneğin bazı programlarda Ctrl+S dosyayı kaydeder, Ctrl+Alt+Del bilgisayarı resetler.


Alt Gr tuşu : Q dizilişine sahip klavyelerde Türkçe�ye özgü ç,ş,ü ve ö gibi harflere yer bulabilmek için bazı tuşlara 3. bir görev verilmektedir. Bu 3. görevi kullanabilmek Alt Gr tuşu basılı iken söz konusudur.


Windows tuşu : Bu tuş Windows işletim sistemlerinde �Başlat� menüsünü açar. Ayrıca başka tuşlarla birlikte kısa yol tuşu olarak kullanılır. Klavyenin sol alt köşesinde Ctrl ile Alt tuşları arasındadır.


Sağ fare tuşu : Windows�ta sağ fare tuşu ile aynı görevi görür. Klavyedeki yeri boşluk tuşunun sağındaki Ctrl tuşunun solundadır. Bu arada Ctrl, Shift ve Enter tuşları kullanım kolaylığı düşünülerek klavye üzerinde ikişer adettir.


Back Space (Geriye Silme) tuşu : Klavyede rakamların bulunduğu sırada en sağda olan bu tuş, ışıklı göstergenin(imlecin) solunda bulunan karakteri silmek için kullanılır. İmlecin solundaki karakter silindiği için sağında bulunan bütün karakterler bir karakter genişliği kadar sola kayarlar.


Del (Delete) tuşu : Del tuşu ise imlecin sağındaki karakteri siler.


İns (İnsert) tuşu : İnsert tuşu açık/kapalı mantığıyla çalışır. İnsert açıkken yazılan karakterler sağdaki karakteri ileri doğru iterek araya yerleşir. İnsert kapalı iken ise yazdığımız karakterler daha önceki karakterlerin üstüne yazılır.


Home tuşu : Bu tuş satırın başına gitmemizi sağlar.


End tuşu : Bu tuş satırın sonuna gitmemizi sağlar.


Page Up tuşu : Bu tuş bir sayfa yukarı çıkmamızı sağlar.


Page Down tuşu : Bu tuş bir sayfa (bir ekran görüntüsü kadar) aşağı inmemizi sağlar.


Pause tuşu : Bu tuş yapılan işlemin bir tuşa basana kadar durdurulmasını sağlar. Bir tuşa basınca işlem kaldığı yerden devam eder.


Print Screen tuşu : DOS ortamında çalışırken bu tuşa basmanız halinde o sırada ekranda ne görülüyorsa yazıcıya gönderilir. Windows ortamında bu tuşa bastığınızda yine ekranın resmi çekilir. Ancak ekranın resmi yazıcı yerine, geçici bilgi saklama ortamı olan ve Pano adı verilen ortama aktarılır. Daha sonra panoda saklanan resmi Paint gibi bir boyama programına aktarıp istediğiniz gibi kullanabilirsiniz.


İmleç tuşları : Bu tuşlarla imleci ekranda istediğiniz yere götürebilirsiniz.


Nümerik klavye : Num Lock ışığına bağlı olarak, buradan rakamları girebilir veya imleci kontrol edebilirsiniz. Num Lock ışığını �Num Lock� tuşu yakar veya söndürür.
Bunlardan başka yeni tip klavyelerde Sleep(Stand-by/Bekleme uyuma modu), Power (açma-kapama) gibi bazı tuşlar da vardır.



Mouse (Fare)

Ekrandaki öğeleri (icon�ları) seçmenizi ve hareket ettirmenizi, bu icon�ların temsil ettiği işlemleri (sol tuş ile bir veya iki kez tıklayarak) yaptırmanızı sağlayan bir giriş aygıtı�dır


Fare, klavyenin yerini almak için geliştirilmiş bir aygıt değil aksine kullanıcının imleci hareket ettirme kabiliyetini geliştiren bir aygıttır.İki veya üç tuşlu olabilir.


Farenin çalışması bir topun hareketine dayanır. Fare düz bir yüzeyde hareket ettirildikçe topun hareketi ekrandaki işaretin hareketine dönüştürülür.Farenin iyi çalışması için, ara sıra bu topu çıkarıp temizleyin. Toplu Fareler artık pek kullanılmamaktadır. Günümüzde artık optik ve lazer fareler yoğun olarak kullanılmaktadır. Kablosuz fareler de artık çok yoğun olarak kullanılmakta ve epey pratik bir kullanım sağlamaktadırlar.


Mouse Pad (farelik) farenin hareketi için uygun ve iyi bir yüzey sağlar.


Seri fareler COM portuna, PS/2 tipi fareler fare portuna bağlanır. Bu iki tip konnektörü birbirine çeviren dönüştürücüler vardır.

Günümüzde artık yoğun olarak USB fareler kullanılmaktadır.



Yazıcı (Printer)

Bilgisayardaki bilgilerin kağıt üzerinde gösterilmesini sağlayan çıkış birimlerinden en önemlisi yazıcılardır. Yazıcılar basımda kullandıkları teknolojiye göre üç sınıfa ayrılırlar.


1.Nokta vuruşlu (matris) yazıcılar : Sayfa üzerine harfleri ve şekilleri minik noktacıklarla oluştururlar. Yazma kafası, mürekkepli bir şeride vuran küçük iğnelerden (9 veya 24 pin) oluşur. Bu yazıcılar vuruşlu oldukları için oldukça gürültülüdür.


Nokta vuruşlu yazıcılar, özellikle aynı anda birden çok kopya alınması gereken durumlarda kullanışlıdır. Genellikle sürekli form kağıt kullanırlar. Sürekli formun kenarında, yazıcıya takılmasını sağlayan delikler vardır.


2.Mürekkep püskürtmeli (inkjet) yazıcılar : Nokta vuruşlu yazıcılardan daha kaliteli baskı yaparlar ve daha sessiz çalışırlar. Renkli mürekkep püskürtmeliler, normal kağıda baskı yapabilirler, ama özel kağıt kullanılırsa daha iyi sonuç verirler.


3.Lazer yazıcı : Sayfa görüntüsünü oluşturmak için lazer ışınlarını kullanan, yüksek hızlı bir yazıcıdır. Lazer yazıcılar, yüksek kalitede belge üreten bir fotokopi makinesi gibi çalışır.


Çizici (plotter)

Çiziciler özellikle grafik çıktıların alınmasında kullanılan aygıtlardır. Renkli kalemler kullanılmak suretiyle renkli çıktılar alınabilir. Çiziciler genellikle mimarlık ve mühendislik uygulamalarında kullanılır.


Tarayıcı (scanner)

Tarayıcılar fotoğraf, grafik ve düz yazıları okuyup bilgisayara aktaran aygıtlardır. Bilgisayara aktarılan resim ve grafikler üzerinde değişiklik yapılabilmektedir. Düz yazılar ise kelime işlem programları(OCR optik karakter tanıma programı) ile değiştirilebilmektedir.


Tarayıcıların masa üstü tipi olduğu gibi el ile tarama yapmayı gerektiren el tipi tarayıcılar da vardır. Tarayıcılar bilgisayara ya SCSI bir kartla bağlanmakta ya da yazıcının takıldığı paralel çıkışa bağlanır. Paralel çıkıştan bilgisayara bağlanan tarayıcılar daha ekonomiktir. Bu tip tarayıcılarda ayrıca yazıcılar için bir çıkış bulunmaktadır.


Modem

Bilgisayarınızın telefon hatlarını kullanarak iletişim kurmasını sağlar. Modem terimi, Modulation-demodulation kelimelerinin kısaltılması ile oluşturulmuştur. Modem, bilgisayardan aldığı digital(sayısal) veriyi analog veriye çevirerek göndermek ve aynı şekilde karşı taraftaki bilgisayardan gelen analog veriyi tekrar digital veriye çevirerek bilgisayara iletmektir. Bu digital-analog çeviri işleminin gerekli olmasının sebebi, bilgisayarları birbirine bağlamak için kullanılan hatların digital veriyi taşıyamamalarıdır.


Bir modem kullanarak, internet ve BBS gibi bilgi ağları ve hizmetlerine erişebilirsiniz. Faks yeteneği de olan bir fax/modem cihazıyla bilgisayarınızdan faks çekebilir ve size gelen faksları alabilirsiniz. Ses(voice) özellikleride olan bir modem telesekreter görevi görebilir.


Harici tip Modemler bilgisayara seri port ile bağlanır.


ADSL Nedir?

ADSL ( Asimetrik Sayısal Abone Hattı ) Asymmetric Digital Subscriber Line sözcüklerinin baş harflerinden oluşan ADSL, mevcut telefonlar için kullanılan bakır teller üzerinden yüksek hızlı veri, ses ve görüntü iletişimini aynı anda sağlayabilen bir modem teknolojisidir. Yukarıdaki açılımı ile ADSL, standart telefon görüşmeleri ile aynı anda, yüksek hızda veri geçirilebilen telefon hattını ifade eder. Asimetrik kelimesi ise veri alım (download) ve veri gönderim (upload) hızlarının birbirinden farklı olduğunu göstermektedir.Telefon hatlarının bu şekilde kullanılmasını sağlayan teknoloji de ADSL teknolojisi olarak anılmaktadır.

ADSL teknolojisi ile telefonu meşgul etmeden sürekli (24 saat) internet bağlantısı sağlanır.

ADSL ABONESİ OLABİLMEK İÇİN BAŞVURULAR NEREYE, NASIL YAPILIR?

İlgili Telekom Müdürlüğüne başvurularak abonelik formu doldurulur. [Linkleri sadece kayıtlı üyelerimiz görebilir. Sensizolmuyor.Gen.TR üyesi olmak için tıklayınız] adresinden de başvuru yapabilirsiniz.



ADSL' in avantajları nelerdir ?

* Ses ile veri ayrı kanallardan gittiği için bağlantı kesintiye uğramadan , PSTN hattı üzerinden her zaman yüksek hızda, kesintisiz internet erişimi,
* Bakır tel üzerinden aynı anda internet ve ses faks özelliği
* Donanım ve kurulum maliyetlerinin düşük olması,
* Bağlanamama veya hattan düşme gibi sorunlar yaşanmaması,
* Herhangi bir enerji kesintisinde telefon hizmetinin aksamadan devam etmesi,
* Mevcut alt yapıyı kullanıyor olması nedeni ile alternatif erişim seçeneklerine göre kullanım maliyetinin oldukça düşük olması v.b.
* ADSL ile internete bağlıyken telefon görüşmesi yapılması hızda düşüşe neden olur mu ?



Bilgisayarda Bilginin Birimleri

Bit (binary digit) : 0 ve 1�lerden oluşmuş, bilgisayarda bir anlamı olan en küçük bilginin adıdır.
Byte : 8 bitin birleşimiyle oluşmuş 1 karakterlik bilgidir.
Karakter : Harf, rakam veya semboller. Her birine 1 karakter denilir.
1 Byte = 1 Karakter = 8 Bit
1024 Byte = 1 Kilo Byte(KB)
1024 KB = 1 Mega Byte(MB)
1024 MB = 1 Giga Byte(GB)
1024 GB = 1 Tera Byte(TB)


Bilgisayarla Yapılan İşlemler

Bir bilgisayarla yapılan işlemler üç temel faaliyetten ibarettir: Giriş/çıkış işlemleri, veriler üzerinde yapılan işlemler ile veri yada bilgilerin saklanması ve nakli işlemleri.

1.Giriş/çıkış işlemleri : Bir bilgisayar çeşitli giriş ve çıkış cihazları vasıtasıyla toplanan verileri alma ve işlenen verileri de sunma kabiliyetine sahiptir.

2.Veriler üzerinde işlemler yapılması : Aşağıdaki işlemler bilgisayar tarafından veriler üzerinde icra edilebilir.

a. Sınıflandırma : Sınıflandırma genellikle veriler için önceden tespit edilmiş kısaltma veya kodlar vasıtasıyla yapılır. Kod türleri; nümerik (111,112,113 gibi), alfabetik (A,B,C gibi), ya da alfanümerik (A1,B1,C1 gibi rakam ve harflerin karışımı şeklinde) olabilir.

b. Aritmetik ve mantıksal işlemler : Aritmetik işlemler verilerin toplama, çıkarma, çarpma ve bölme gibi işlemlere tabi tutulmasıdır. Bilgisayar ayrıca mantıksal karşılaştırmalar yapma kabiliyetine de sahiptir. Örneğin A ve B şeklinde ifade edilen iki veri birimi karşılaştırıldığında sadece üç muhtemel sonuç söz konusudur.(1) A, B�den küçüktür (A<B); (2) A, B�ye eşittir (A=B) (3) A, B�den büyüktür (A>B). Bu karşılaştırma kabiliyeti bilgisayarın önemli bir özelliğidir. Çünkü çoğu karmaşık problemler karşılaştırmalar yapmak suretiyle çözülebilir.

c. Sıralama : Veriler mantıksal bir sıra içerisinde düzenlenmişse bunlarla çalışmak ve analiz etmek daha kolay olur. Örneğin nümerik veriler küçükten büyüğe veya büyükten küçüğe, alfabetik veriler ise A�dan Z�ye veya Z�den A�ya şeklinde düzenlenebilir. Bilgisayarın mantıksal karşılaştırmalar yapmak suretiyle gerçekleştirdiği bu düzenlemeye sıralama denir.

d. Özetleme (grafik) : Veri yığınlarının daha kısa ve kullanılabilir şekle indirgenmesine özetleme denir. Bilgisayarın çeşitli grafik programları yardımıyla verilerden pasta veya sütun grafikler çıkarması özetlemeye bir örnek oluşturur.

3.Saklama ve nakletme işlemleri : Saklama, veri ve bilgilerin daha sonraki kullanım için bir harddisk, disket, CD-ROM veya bir manyetik bant gibi bir aygıtta saklanmasıdır. İstenildiğinde bu veri ve bilgilere çabucak ulaşılabilir ve kullanılabilir. Ayrıca bilgisayarlar veri ve bilgileri bir yerden başka bir yere transfer etme kabiliyetine sahiptir. İletişim, herhangi bir elektronik iletişim aracı ile yapılabilir.


Bilgisayar ağı (network)

Bir bilgisayar ağı,iki veya daha fazla bilgisayarın bir iletişim aracı üzerinden(kablolu veya kablosuz), tüm iletişim, yazılım ve donanım bileşenleri ile birlikte bağlanarak meydana getirilen sistem olarak tanımlanabilir. Bilgisayar ağı en az bir sunucu bilgisayar (server) ve bir istemci (client) bilgisayar (terminaller), modem veya ethernet (network) kartı, iletişim protokolü ve benzeri iletişim araçlarını bünyesinde bulundurur. Böyle bir ağa bağlı kullanıcılar bir çok yazılım ve donanımı paylaşabilirler.

Network sistemleri yakın ve uzak bağlantılar olmak üzere iki ana başlık altında incelenir.

Yakın mesafelerde olan bilgisayarların birbirlerine bağlandığı network sistemlerine LAN (Local Area Network), uzak mesafelerde olan bilgisayarların birbirlerine bağlandığı network sistemlerine ise WAN (Wide Area Network) adı verilir.

Bilgisayar ağları;bilgisayar kaynakları ve elektronik nesne paylaşımını amaçlayarak başladı ve bir iletişim, paylaşım, dayanışma ve ortak çalışma ortamına dönüştü. Bir kullanıcı masasındaki PC-terminal iş istasyonu ile ağ üzerindeki kaynakları kullanabilmektedir. Bu ise kullanıcıya bilgisayarından bağımsız bir arayüz olanağı sağlamaktadır. Diğer bir deyişle; belirli bir programı veya veri tabanını kullanmak için o programın yüklü olduğu bilgisayarın başında olmak gerekmiyor, veritabanını kullanıcının kendi bilgisayarında çalışan bir program kullanabiliyor veya uzaktan kullanım ile (telnet, remote login) ilgili bilgisayar da program ve veritabanını kullanabiliyor.

Bilgisayar ağlarının en büyüğü ve bir anlamda toplamı olan İnternet tüm dünyayı kapsayan, irili ufaklı her türden milyonlarca bilgisayardan oluşmakta, 200 civarında ülke ile elektronik posta,100 civarında ülke ile online elektronik nesne değişimine izin vermektedir.


Bilgisayar Yazılımları

Yazılım, kullanıcıların bilgisayarda işlerini yapmalarına imkan veren tüm programlara verilen genel addır. Yazılımlar :


1.Sistem Yazılımları


2.Uygulama Yazılımları


olmak üzere iki ana gruba ayrılır.

Uygulama yazılımları; programlama dilleriyle yazılan kullanıcıya yönelik yazılımlardır.

Sistem yazılımları ise uygulama yazılımlarının belli bir donanım grubu üzerinde pürüzsüz olarak çalışmasını sağlayan zemin programlarını içerir.


Uygulama Yazılımları

Kullanıcıların belli başlı bazı işlemleri yapmalarına imkan veren yazılımlardır. Uygulama yazılımlarının geliştirilmesi için programlama dilleri ve diğer bazı uygulama geliştirme araçları kullanılır. Uygulama yazılımları genellikle belli bir işletim sistemi altında çalıştırılmak üzere hazırlanır. Örneğin, Macintosh işletim sistemi altında çalıştırılmak üzere hazırlanan bir kelime işlem programı DOS veya WINDOWS işletim sistemini kullanan kişisel bilgisayar(PC-Personal Computer)larda çalışmayacaktır. Bununla birlikte, çoğu durumlarda ticari uygulamalar; diğer bir çok işletim sistemi altında da çalışabilecek şekilde hazırlanmaktadır.


DOS İşletim Sistemi

PC (Personal Computer-Kişisel Bilgisayar)�lerde kullanıla gelen işletim sistemini eski işletim sistemlerinden, artık çoğu kullanıcı doğrudan kullanmasa da Windows PC�lerimizin hala bir kenarında öyle veya böyle duran MS-DOS�tan başlayacağız. Kimi işletim sistemi kavramlarını da DOS�u anlatırken ele alacağız. Onun için, DOS kullanmasanız bile DOS sayfalarına bir göz atmanız iyi olur.

DOS�un, kullanıcıya sistemi değişik şekillerde kontrol etme olanağı veren kesimi, �User Command Processor� (Kullanıcı Komut İşlemcisi) olarak adlandırılır. DOS, makinenin değişik bileşenlerine ve giriş/çıkış birimlerine yönelik bir dizi fonksiyon ve özel komut da içerir. Bu komut ve fonksiyonların bir kısmını kullanıcılar doğrudan kullanabilir, bir kısmı ise uygulama yazılımları tarafından kullanılırlar. Bazıları da herkes tarafından.

Diyelim, bir yazı yazdınız ve diske kaydediyorsunuz. Kelime işlemci (yazıyı yazdığınız program), doğrudan diskle ilgili bir iş yapmaz, sadece işletim sisteminin diskle ilgili fonksiyonlarını kullanır. Dolayısıyla bu fonksiyonun DOS�ta herhangi bir şekilde değiştirilmesi, bütün yazılımları doğrudan etkiler. Bazı yazılımlar, işletim sistemini atlayıp, doğrudan donanım bileşenlerine erişerek işlem yaparlar.

PC�nizde kurulu olan DOS işletim sistemi, şu modüllerden oluşur:

· ROM-BIOS : ROM�da (salt okunur bellek) saklı temel giriş-çıkış sistemi.

· AÇILIŞ KAYDI : Diskte bulunan ve bilgisayarın �bootstrap� işlemini gerçekleştirebilmesini sağlayan küçük ve basit bir kayıt. Bu kayıt kalıcı değildir, yani PC�niz çalışırken, RAM�da durmaz.

· IO.SYS ile MSDOS.SYS (ya da IBMBIO.COM ile IBMDOS.COM) : DOS�un sistem dosyaları. ROM-BIOS�taki programların ekleri olarak görülebilecek bu dosyalar, çevre birimleriyle ilgili ek işlemleri yerine getiren programları içerir. Diskinizin ana dizininde bulunan bu dosyalar gizlidir, yani DIR (listele) komutuyla onları göremezsiniz.

· COMMAND.COM : Bu dosyanın içerdiği sistem programının temel işlevi, DOS üzerinde çalışırken kullandığımız komutları yorumlamak ve yerine getirmektir. COMMAND.COM, disk üzerinde bulunur, gizli bir dosya değildir, yani DIR komutuyla görünür. Ana bellekte, makine çalıştığı sürece saklanan COMMAND.COM�unuz silinir ya da bozulursa, PC�niz açılmaz...

Dikkat : Bir kullanıcı olarak sizin bu sistem dosyalarıyla herhangi bir şey yapmanız söz konusu değildir. Sadece kavramsal olarak, bu dosyaların ne işe yaradığını bilmeniz yeter. Her ihtimale karşı, bu sistem dosyalarının bir yedeğini alırsanız, çok iyi edersiniz...

CONFİG.SYS DOSYASI : Sistemle ilgili dosyaları ve bilgisayarın kullanabileceği donanım parçalarını tanıtmak için açılışta yüklenen dosyadır. Herhangi bir kelime işlemci ile dosya çağrılır ve kullanıcı tarafından gerekli değişiklikler yapılabilir.

AUTOEXEC.BAT DOSYASI : İşletim sistemi yüklendikten sonra çalıştırılmak istenen programlar ve komutlar bu dosyada bulunur. Herhangi bir kelime işlemci ile dosya çağrılır ve kullanıcı tarafından gerekli değişiklikler yapılabilir.
DOS İşletim Sisteminin Bilgisayarın Açılışında Yüklenişi

Bilgisayar ilk açılışında ROM bellek test edilir ve okunur. Daha sonra RAM belek test edilir, sorun çıkarsa ekrana mesaj verir ve işletime geçmez.

Bellek testinden sonra A disket sürücüsünü kontrol eder ve takılı disket yok ise C diskinden işletim sisteminin belleğe yüklenmesi işini yapar ve var olan aygıtlarının tanınmasını sağlayan IO.SYS ve MSDOS.SYS gizli dosyalarını yükler.

Konfigürasyon dosyası olan CONFIG.SYS yüklenir. Daha sonra COMMAND.COM dosyasını ve AUTOEXEC.BAT dosyasını yükler. Bilgisayar açılmış olur ve ekrana C:\> çıkacaktır. Bundan sonra DOS komutlarının uygulanması yapılabilir.

Şayet A sürücüsünü test ederken disket takılı ise ve DOS işletim sisteminin dosyaları mevcut ise A sürücüsünden açar ve ekrana A:\> yazar.

A sürücüsüne takılı diskette DOS işletim sistemi yüklü değilse ekrana şu mesajı verir.

Non-System Disk Error

Replace and press any key when ready

Bu mesajdan sonra A sürücüsünde sistem disketi olmayan disket çıkartılır; ya bir tuşa basılır ve C sürücüsünden bilgisayarın açılması sağlanır ya da DOS işletim sistemi yüklü olan disket takılır ve bir tuşa basılarak A sürücüsünden bilgisayarın açılması sağlanır.

Bilgisayarın C sürücüsünden açılmaması : DOS işletim sistemi yüklenmemiş olabilir. DOS işletim sisteminin dosyaları bozulmuş olabilir ve yeniden yüklenmesi gerekir veya disk bozulmuş olabilir.

Bilgisayarı açarken C sürücüsünde veya A sürücüsünde takılı olan diskette AUTOEXEC.BAT dosyası bulunmuyor ise ekrana tarih ve zaman bilgisi gelir ve ENTER tuşuna basılarak bu satırlar geçilir ve bilgisayar açılır.

Sürücü Değiştirme

C sürücüsünde iken A sürücüsüne geçmek için A: yazılır enter tuşuna basılır.

A sürücüsünde iken A sürücüsüne geçmek için C: yazılır enter tuşuna basılır.

Dosyalara İsim Verilmesi

DOS işletim sisteminde dosyalara en az 1 karakter en fazla 8 karakterlik isim ve uzantısı 3 karakter olarak verilir. Dosyalara uzantı ismi verilmeyebilir ancak bazı durumlar var ki mutlaka uzantı ismi vermek zorunludur. Dosya ismi ile uzantısı arasına mutlaka nokta (.) karakteri konulmalıdır. Dosya adı içerisinde ve uzantısında boşluk karakteri kullanılmaz.

Dosya uzantısı bize o dosya hakkında bilgi verir. Bazı dosya uzantılarının kısaca anlamı şöyledir:

EXE : Uzantısı bu olan programlar doğrudan çalışırlar.

COM : Bu programlarda doğrudan çalışırlar.

BAT : Toplu işlemler için DOS komutlarını içeren programlardır.

SYS : DOS işletim sisteminde sistem dosyası.

TXT : Yazı (text) içeren dosya.

DAT : Veri (data) içeren dosya.

HLP : Konu ile ilgili açıklamalar, yardım bilgileri içeren dosya.

* ve ? karakterleri DOS komutlarında, dosya veya uzantı ismi içerisinde yer alırlar. Joker karakter olarak kullanıldıklarında :

1. * karakteri, dosya isminde 1 ila 8 arası karakteri; dosya uzantısında kullanılıyor ise 1 ile 3 arası karakteri temsil eder ve ne olursa olsun anlamını verir.

2. ? karakteri, bulunduğu pozisyondaki bir tek karakteri temsil eder ve ne olursa olsun anlamını verir.


İnternet Terimleri

AUP (Kabul Edilebilir Kullanım Politikaları) Birçok transit iletişim ağı üzerlerinden geçecek bilgilerin içeriğini kısıtlamaktadır. En çok bilinen örnek NSFNET'in ticari kullanıma izin vermeyen kabul edilebilir kullanım politikalarıdır. AUP yürütmesi ağa göre değişmektedir.

access mechanism (Erişim Mekanizması) Bir veya birden fazla yazma ve okuma kafasını, istenilen yazma ve okuma konumuna getiren mekanizma. Bu mekanizma, yazma ve okuma kafaları sabit olan sistemlerde veri ortamını hareket ettirmek için kullanılır.

access privileges Dosyalarda değişiklik yapmak ve erişmek için imtiyaz.

access time Belleği okumak için gerekli süre.

access Depolanmış olduğu yerden bir bilgiye, (data) veya bir cihaza (bir disket okuyucusu gibi) girişi sağlamak, okumak veya yazmak.

accuracy Hatadan uzaklık derecesi. Accuracy, Precesion ile karıştırılır. Oysa Perecision, herhangi bir ölçme işleminde hassasiyet için kullanılır.

ACTV Klasik televizyonlardan biraz daha iyi resim kalitesi olan HDTV sistemine geçiş olarak kabul edilen TV yayın sistemi.

administrative domain - AD Yönetsel alan.

ağ Bilgisayar ağı değişik yerlerdeki bilgisayar sistemlerini birbirine bağlayan bir veri iletişim sistemidir. Bir ağ WAN ve LAN'ların değişik birleşimlerinden oluşabilir. Yerel alan ağı (Local Area Network), Geniş Alan Ağı (Wide Area Network), ağlararası ağ (internet).

AD/DA (Çevirici) Analog ses işaretlerini sayısal işaretlere ya da tersi işlemi aynı şekilde hazırlayan devrelerdir.

A/D-D/A (Çeviriciler) Bilgisayarlı müzik sistemlerinde (CD, DAT, HD Recording sistemler) analog bilgileri digital'e ya da bunun tersini yapan elektronik devreler. Bunlar kalitelerine göre fiyatlanırlar. Sistem maliyetlerinde büyük yer tutar. Örneğin, üzerinde bu çeviriciler bulunmadığından Waveboard'ın fiyatı oldukça düşüktür.

adapter (Adaptör) Direkt olarak birbirlerine uyum sağlamayan iki konnektörün veya cihazın bağlanmasını sağlayan bir aracı cihaz. Uygunlaştrıcı, çevirici, güçkaynağı.

ADC Analog sinyalleri karşılığı olan dijital sinyallere dönüştüren bir cihaz.

address (adres) Bir kayıdı, bölümü veya bilginin saklı olduğu kısımı ifade eden isim, etiket veya rakamdır. İnternette kullanılan üç tip adres vardır. Bunlar e-posta adresi; IP, internet ya da internet adresi; donanım ya da MAC adresidir.

address resolution Alfasayısal bir internet adresine karşılık gelen sayısal fiziksel adrese çevirme işlemi.

administrative domain (yönetsel alan) Tek yönetim birimi tarafından idare edilen ana sistemler, yönelticiler, ve birbirine bağlı iletişim ağlarının bütünü.

ARPANET İleri Araştırma Projeleri Ajansı Bilgisayar Ağı. ARPA tarafından finanse edilen ve internete öncülük eden bir uzun mesafe iletişim ağıdır. İletişim konusundaki araştırmalara temel oluşturmuş, Internet'in geliştirilmesi sırasında omurga rolü üstlenmiştir. ARPANET birbirine kiralık hatlar üzerinden bağlı ve paket anahtarlayan bilgisayar sistemlerinden oluşmuştu.

Aerial Anten

A-F Alçak frekans, odyo frekans, ses frekans.

A/V Audio/Video (Ses görüntü).

auto-focus -AF Kameralarda netliğin otomatik olarak sağlanmasıdır.

AIX IBM tarafından geliştirilen UNIX tabanlı işletim sistemi.

Aldus Freehand Değişik ortamlarda sunum ve grafik özelliği de ileri düzeyde bir program.

Aldus PageMaker PC'lerde en yaygın kullanılan masaüstü yayıncılık programı olan Aldus PageMaker, grafik yazılımları ve tarayıcıları ile oluşturduğunuz grafikleri kolayca yerleştirip formatlamanıza imkan veren masaüstü yayıncılık programı.

alfa kanalları Grafik tasarım araçlarında dökümanı oluşturan kanalların haricindeki her yeni kanala verilen isim. Seçili alan, Save Selection ile kaydedildiğinde bir alfa kanalı oluşur. Ayrıca Channels paletinde New Channel ile oluşturulan her yeni kanal, aynı zamanda alfa kanalıdır.

alias (takma ad) Uzun ve hatırlaması zor bir ismin yerine kullanılan genelde kısa ve hatırlaması kolay isimler.

aliasing Bilgisayar grafik şekilerinin kenarlarında bulunan, bazin jaggies diye de adlandırılan bir efekt.

alphanumeric Alfabetik ve nümerik karakterlerden oluşmuş kelime. Rakam, kelime ve özel semboller ihtiva eden karakter seti.

ANSI Amerikan Ulusal Standart Enstitüsü. Bu organizasyon bilgisayar ve iletişim gibi bir çok alanda A.B.D. standartlarını belirlemektedir. Bu organizasyon tarafından onaylanan standartlar ANSI standartları olarak anılmaktadır. (örneğin ANSI C. ANSI tarafından onaylanmış bir C dilidir). ANSI, bir ISO üyesidir.

analitik Elektronik devrelerin matematiksel yolla çözümlenmesi.

analog computer Analog hesaplayıcı (Analog Bilgisayar).

analog devre Lineer devre, girişe verilenin fonksiyonu olarak çıkışı değiştiren devre.

analog digital convertor Analog sinyali sayısal sinyale dönüştürücü.

analog film recorder Bilgisayar ekranından alınan bir görüntüyü, alındığı biçimde ve ekrandaki aynı ayrışımda kaydeden bir film alıcısı.

analog monitor Analog bir sinyal kullanan ve birincil renkleri sonsuz sayıda gölgeler ya da gri bir skala halinde gösteren bir ünite.

analog İşlemden geçirilen yada yeniden orjinal bir görüntü veya sesi temsil eden bir elektirk sinyalinin varyasyonu.

ANCHOR (çapa) HTML dosyalarında kullanılan "anchor" aktif döküman içinde başka bir bölgeye gitmek veya bambaşka bir sayfaya dallanmak için kullanılır. (Genellikle altı çizili mavi bir metin şeklindedir.)

animation (animasyon) Grafiklerin belli bir senaryo doğrultusunda canlandırılması işlemidir. Hareket her zaman insanların ilgisini çeker ve eğlendirir fakat animasyon işlevi eğlendirmekten ibaret değildir. İçinde yoğun mesajlar taşıyabilir, tasarımı ilginç kılar ve özgün bir nitelik kazandırır. Animasyonun tüm bu görevleri yerine getirebilmesi kullanıldığı yere, miktara ve en önemlisi kalitesine bağlıdır. Teknik Bilgi Multimedya uygulamalarının içinde animasyonlar teknik olarak ikiye ayrılır. Nesne animasyonu: Herhangi bir değişime uğrayan nesne ve yazıların ekran üzerinde hareketlenmeleri veya yer değiştirmeleridir. Kare animasyonu: Nesnelere değişik karelerin birbirleri ardına oynatılmaları suretiyle hareket verilmesidir. Bu animasyonlar mevcut filmlerle oynama (kare boyama, morfoz vs.) veya yeni baştan film yapma yoluyla gerçekleştirilebilir. Kare animasyonları iki veya üç boyutlu olabilirler.

animatic Videoteyp'de ya da bilgisayar ekranında gösterilen bir video programının görüntüsel dış çizgisi.

Anonymous FTP Anonim FTP kulllanıcıların kullanıcı adı ve şifre belirtmeden internet üzerindeki herhangi bir yerdeki dökümanlar, dosyalar, programlar ve bunun gibi bir çok arşivlenmiş veriyi bilgisayarınıza aktarmanıza izin verir. Ağ üzerindeki bir kullanıcı "anonymous" kullanıcı adını vererek güvenlik önlemlerini aşar ve sistemdeki genel erişime açık dosyalara erişir.

anti aliasing Grafik tasarım araçlarında; alanların eğilimli hatlarını oluşturmak için kullandığı, alan rengi ile alan kenarındaki renk arasında geçişi sağlayan farklı tonlarda pikseller.

antialias Bilgisayarlardaki her resim piksellerden oluştuğu için, eğik kenarlarda genellikle çirkin sivri uçlu merdiven basamakları oluşur. Antialias bu kenarları güzleştirmek için kullanılan bir metoddur.Bu esnada kenarlar biraz silinmesine rağmen, göze subjektif olarak daha keskin ve düz görünür. Ayrıca bu düzleştirme işlemi de daha çok hesaplama süresi gerektirir.

Appletalk Apple bilgisayar ürünleri ve diğer bilgisayarlar arasında iletişimi sağlamak amacıyla geliştirilmiş bir iletişim protokolüdür. Şu anda 235Kb/s hızında çalışan Localtalk ve 10Mb/s hızında çalışan Ethertalk gibi uygulamaları vardır.

application (Uygulama) Doğrudan kullanıcı için bir işlevi yerine getiren program. FTP, mail ve telnet kullanıcı programları iletişim ağı uygulamalarına örnek oluştururlar.

archie Internet üzerindeki bilgileri otomatik olarak derleyen, düzenleyen ve kullanıma sunan bir sistem. Archie'nin ilk uygulamaları sadece Internet üzerindeki tüm FTP arşivlerini tarayıp index oluşturmakta, aradığınız dosyaların Internet üzerindeki hangi makine ve dizinlerde olduğunu listelemekteydi. Daha sonraki uyarlamaları diğer bilgi türlerini de sağlamaktadır.

ASCII Birçok bilgisayarın kullandığı standart 8 bitlik haberleşme kodudur.

aspect ratio Bilgisayarlı grafik işlemlerinde, bir çerçevenin veya bir görüntünün yatay ölçülerinin, dikey ölçülerine göre oranı. Bu oranın korunması veya kontrol edilmesi, bir görüntünün sağlanması veya baskıya geçirlmesi için önemlidir.

assemble editing Video görüntü sekansları playbek bir VCR'den bir VCR alıcısına, edit control cihazından, pre-roll veya yumuşak edit sağlayan diğer imkanlardan faydalanmaksızın direkt olarak geçirilmesi. edit olarak da bilinir.

assembler :Makine dilinde program üreterek bilgisayar tarafından doğrudan işletilebilmesini sağlayan bilgisayar programıdır.

assembly language Assembler dili.

ATM Frame Relay Servisi'nin daha yüksek hızlara (45 Mbps) çıkmasını sağlayacak ATM teknolojisi üzerinden verilmesini kapsamaktadır.

attachment (ilişik) E-mail mesajlarıyla birlikte gönderilen dosyalar.

attribute HTML sayfalarında kullanılan kontrollerin (TAG) aldığı parametrelerdir. Herbir parametre kontrole yeni bir özellik ekler. Bazı parametreler değer alır, bazıları ise olduğu gibi kullanılır.

audio mixing Mic-Mikser veya diğer bir ses miks cihazı kullanılarak değişik kaynaklardan bir audio trak yaratılması.

audio track Audio sinyallerini taşıyan video teybin bir bölümü.

audiospace (ses alanı) : Sesin özel bir etki yapabilmesi için çeşitlendirilmesi.

authentication Doğrulama

authorware Çok medyalı gösteriler yaratmak için kullanılanı ortaya çıkaran ve dahil edilmesi gereken video ve audio elemanlarının belirten geliştirilmiş yazılım programları.

autorec sensor Ses kaydını en doğru seviyesinde gerçekleştiren algılayıcı. Bu düğmeye basıldığnda müzik kaynağı 7 saniye kadar incelenir ve en doğru kayıt seviyesi belirlenir.

aux Yardımcı elemanlar; müzik setine TV, kompackt disk, video ya da bir başka müzik kaynağının bağlanabildiği soket.

AVC Otomatik volum kontrolu (Volum= alçak frekans sinyalinin büyüklüğü).

AVI Ses ve Video özelliklerinin bir arada kullanılabildiği dosyalar. Window's un Medya Aygıtı öğesi üzerinden ulaşılabilir.

AWK Unix'in özelliklerini de taşıyan oldukça güçlü bir "yığın dilidir." Awk, Unix kabuğunun dosya işleme arabirimlerine, "C" benzeri yapısal programlama gibi bir çok ilave getirir.

Axis Uzunluğu ölçümü veya konumların tesbiti için başvurulan sabit bir hat.

background (zemin) Web sayfalarının, üzerine metin ve resim yerleştirilen kısmın tamamı.

bitmap Noktalar ya da piksellerle oluşturulmuş resim türü.

bookmark (yer imi) Web'de beğenilen ve konumu kaydedilen yerler.

border (kenarlık) Web sayfalarnda resim ve tabloları saran çizgiler.

browse (taramak) En geniş kapsamlı kategorilerden en dar kapsamlı kategorilere doğru yapılan yolculuk.

browser (tarayıcı) Web'de dolaşmak için kullanılan yazlım.

Byte Sekiz data biti, bir parti bitten meydana gelen bir alfabetik veya özel karakterdir. Genelde ASCII kodludur.

Bytes Genelde 8'bit'ten oluşan dikey ve yatay olarak ekranda gösterilen pixel'lerin sayısının temsil eden bir bit grubu. Data'resolution'u ile bu iki faktör görüntünün kalitesini tesbit ederler. Daha çok sayıda pixel'i görüntülemek için, daha fazla hafıza ve fazladan 'peripheral'lar gerekir.

cache (ön bellek) Geçici dosyaların sabit diskte kaydedildiği yer.

Campus Wide Information System - CWIS CWIS Gopher'larında etkinlik takvimleri, telefon ve adres rehberleri, kurs programları, bölüm katalogları, ve üniversite camiasını ilgilendiren her türden bilgiye erişilebilir.

carbon copy (Cc (karbon kopya) E-mail mesajın bir kopyası, mesajın bir örneği de bu alanda adresi yazılı kişilere yollanır.

chat group (sohbet grubu) Aynı anda online olarak konuşabilen kullanıcıların oluşturduğu grup.

client-server (istemci-sunucu) İki bileşenli program. Birinci bileşen kullanıcı bilgisayarında (istemci) çalışır, diğeri ise ana bilgisayar (sunucu) üzerinde çalışır.

connection profile (bağlantı profili) Servis sağlayıcının telefon numarasının ve bağlantı ayarlarının kayıtlı olduğu dosya.

control (kontrol) ActiveX programlarına verilen ad.

conversion (dönüştürme) Bir resmin formatını değiştirme işlemi.

dialog box (iletişim kutusu) Bilgi girilen ya da seçimler yapılan bir Windows öğesi.

digital data (sayısal veri) Bilginin bilgisayar tarafından işlenen ve aktarılan hali.

domain (alan) Bir URL'nin, ana bilgisayarın adını ve bağlı olduğu ağ tipini belirten kısmı.

Domain Name System - DNS İnternet üzerindeki ana bilgisayarların listesini tutan bilgisayar.

downloading (indirmek) Bir ağ bilgisayarından kullanıcı bilgisayarına dosya aktarma işlemi.
electronic mail (elektronik posta) Her türlü (LAN...internet) ağ üzerinden gönderilebilen mesaj.

embedded audio (gömülü ses) Bir Web sayfasına içerden bağlı, önceden kaydedilmiş ses.

expire (zaman aşımı) Herhangi bir haber grubundaki mesajın artık okunamaz olduğunda, zaman aşımına uğranmış durumu.

extensible (genişleyebilirlik) Bir programın, başka bir program tarafından yeni işlevler eklenebilme yeteneği.

favorites (favoriler) Kullanıcının Web'de yeniden görmek isteyebileceği siteler.

File Transfer Protocol - FTPBilgisayarlar arasında dosya alışverişini sağlayan bir internet protokolü.

find (Bul) Web sayfalarında sözcük aramayı sağlayan komut.

flame (dalaş) Kırıcı nitelikteki e-mail mesajı ya da haber makalesi.

folder (klasör) Sabit diskinizdeki dizin ve alt dizinlere verilen bir diğer ad.

FTP account (FTP hesabı) Dosya alışverişi yapılmasını sağlayan bir bilgisayarda açılmış hesap.

FTP server (FTP sunucusu) Dosya indirmeye izin verilen uzak bilgisayarların adı.

gateway (ağ geçidi) Mesaj ve veri alışverişi amacıyla bir ağı bir başka ağa bağlayan bilgisayara verilen ad.

Gopher Bilgiyi ardışık mönüler halinde düzenleyen bir program.

Gopher site (Gopher sitesi) Gopher mönüleri sunan internet bilgisayarlarına verilen ad.

Gopherspace (Gopher uzayı) İnternetteki tüm Gopher bilgisayarlarının oluşturduğu bilgi alanına verilen ad

Graphics Interchange Format - GIFCompuServe tarafından yaratılan ve Internet Explorer tarafından da desteklenen bir grafik formatı.

Graphical User Interface -GUI Bir gösterme aygıtı aracılığıyla programlar çalıştırmayı, komutlar vermeyi, bilgisayarla etkileşim kurmayı sağlayan görsel temelli çalışma ortamı.

header (başlık) E-mail mesaj penceresinin, To:, Cc: ve Subject: alanlannı içeren üst bölümü.

hierarchical (hiyerarşik) Genişten dara doğru uzanan düzen.

history folder (geçmiş klasörü) İnternet kullanıcısının son 20 gün içerisinde ziyaret etmiş olduğunuz Web sayfalarının kayıtlı olduğu klasör.

history list (geçmiş listesi) İnternet kullanıcısının belli bir süre boyunca uğradığı tüm Web sayfalar listesi.

history window (geçmiş penceresi) History klasörünün içeriğini gösteren pencere.

hits (vuruş) Arama motorundan alınan her bir sonuç.

home page (ana sayfa) Bir Web sitesindeki ilgili diğer sayfalara bağlantı sağlayan asıl sayfa.

host computer (ana bilgisayar) Sitenin yerleştirildiği internet bilgisayarı

import (aktarma) Harici bir dosyayı (Örneğin resim, ses) programın içine aktarmak.

inbox (gelen kutusu) Elektronik postada gelen mektupların tutulduğu yer.

index (indeks) Belli kategoriler halinde düzenlenmiş Web sitesi.

Integrated Services Digital Network- ISDN Yüksek hızlı bir ağ bağlantı türü.

interactive (etkileşimli) Bir Web sayfasının etkileşimlilik özelliği ile; kullanıcı o sayfa üzerinde daha fazla denetim olanağına kavuşur.

international globe (uluslararası küre) Internet Explorer durum çubuğu üzerinde bulunan bir simge olup, kullanıcının başka bir dil seçmesine olanak sağlar (eğer bilgisayara birden fazla dil kurulmuş ise).

internet (internet) Ağların ağı. Dünyanın en geniş ağı. Veri ve mesaj alışverişi.

internet Protocol - IP Bilgisayarın Web adreslerini tanımakta kullandığı sayısal bir protokol.

Java Sun Microsystems tarafından geliştirilen bir programlama dili olup programcılara, Web sayfaları için etkileşimli programlar yazma olanağı sağlar.

Joint Photographic Experts Group - JPEGWeb üzerinde gösterilecek resimler için milyonlarca renk desteği veren bir grafik standardı.
jump (atlama) Bir Web sayfasından diğerine geçmek.

kamera Görüntüyü elektriksel işaretlere çeviren sistem.

Kermit Kolombiya Üniversitesi tarafından geliştirilmiş popüler bir dosya aktarma protokolü. Kermit bir çok işletim sisteminde çalıştığı ve kullanımı kolay olduğu için oldukça yaygınlaşmıştır.

Key (anahtar) Video imgesinde bir delik açarak (elektronik olarak) bir görütü veya bir renk eklemek suretiyle elde edilen özel bir efekt. Anahtar deliği bir video kameranın veya bir CG'nin sinyalleri ile elde edilebilir. Sonuç süper empozisyona yakın, hatta daha temiz ve parlatılır. Anahtar genellikle "title'ler (jenerik) için kullanılırlar.

key frame Cel animasyonunda bir sekansın başlangıcını ya da sonunu belirten görüntü.

keyer Bilgisayar grafiklerinin görüntüsünü, video görüntüsünün üstüne almak için kullanılan bir cihaz. Genelde bir genlock parçasıdır.

keyword (anahtar sözcük) Kullanıcının arayacağı bilgiye ilişkin sözcük ya da ifade.

kilobyte (K veya Kb) 1.024 Bayt.

kilohertz (kHz): 1000 hertz.

kiosk Bir PC ve dokunmatik ekrandan oluşan bir sistemdir. Kullanıcı klavye ve fare kullanmadığı gibi bilgisayar da görebileceği zarar ve estetik nedenlerden ötürü bir kutu içinde saklanır. Küçük bir yazıcı ekiyle kioskların yazılı materyal verebilen mekanizmalar şeklinde kullanılmaları da mümkündür.Basit bir PC ve dokunmatik ekrandan oluşan bu sistemin kullanım alanlarına her geçen gün bir yenisi eklenmektedir. Firmalar kioskları satış ve pazarlama desteği, tüketici enformasyon merkezi, araştırma merkezi olarak veya reklam amaçlı kullanabilirler. Kiosklar; tüketicinin, herhangi bir faaliyete bilet alma, rezervasyon yapma hatta sipariş verme gibi isteklerine cevap veren sistemler olarak da kullanılmaktadır. Kolay taşınabilmesi, düşük kurulma bedelleri ve kapladığı alanın küçüklüğü nedeniyle istenilen yere (alışveriş merkezi, süpermarket, tiyatro, otel vs.) konulabilir.Kioskların bu iletişim ağı aracılığıyla birbirleriyle haberleşmesi mümkün olduğu gibi, şirket bünyesinde kurulan bir merkez birim aracılığı ile istenilen aralıklarla bilginin güncelleştirilmesi de mümkündür.Enformasyon veriminin yanısıra, kullanıcıya sordukları sorularla kiosklar birer data toplama merkezi olarakta kullanılabilir. Toplanan bilgiler yine bir ağ aracılığıyla ana merkeze aktarılabilir ve analiz programları sayesinde istenilen çerçevede raporlar alınabilir.

knowbot Deneme safhasında bir rehber hizmeti, beyaz sayfalar (white pages),

kurta CAD/CAM kullanıcıları veya yoğun olarak grafik ağırlıklı uygulamaları kullananlar için digizer tabletler.

list manager (liste yöneticisi) Tartışma listesinin tüm işleyişinden sorumlu olan bilgisayar.

listserv Tartışma listelerine verilen bir diğer ad.

live continuous sound (canlı sürekli ses) Tıpkı bir radyo istasyonunda olduğu gibi, bir ses akımı dinletici tarafından dinlenebilen ses türü.

Local Area Network - LAN Mesafe olarak birbirine yakın bilgisayarların birbirine bağlanmasıyla oluşan ağ tipi.

local buffer (yerel tampon) Canlı sürekli seslerin, kullanıcı bilgisayarındaki ses kartı tarafından çalınmasından önce bilgisayarında kaydedildiği yer.

login ID (giriş kodu) Kullanıcının FTP sunucusu ya da Telnet hesabı için hesap adı.

mail folders (mektup klasörleri) Kullanıcı tarafından, e-mail mesajlarını düzenlemek amacıyla oluşturulmuş klasörler.

mailing list (tartışma listesi) Listesindeki çok sayıda üyeye e-mail mesajı dağıtabilen bilgisayarda çalışan program.

main window (ana pencere) Etkin Web sayfasındaki metin, resim ve benzeri grafik nesnelerin görüntülediği pencere alanı.

menu bar (mönü çubuğu) Internet Explorer'ın işleyişini denetim altına almak amacıyla oluşturulmuş bir dizi mönünün yerleştirildiği çubuk.

message thread (mesaj zinciri) Aynı konuda yapılan tartışmaların oluşturduğu mesaj dizisi.

meta-search (meta-arama) Kullanıcının arama talebini aynı anda birden fazla arama motoruna yönlendirebilen ve sonuçları toplu halde sunabilen araç.

Multipurpose Internet Mail Extensions - MIME Kullanıcının E-mail mesajlarında ek özellikler kullanabilmesine olanak sağlayan bir internet mail standardı.

modem Sayısal verileri (bilgisayar verisi) telefon hattı üzerinden örneksel veriye (sesli iletişim) (ya da tam tersi) dönüştürebilen donanım aygıtı.

navigating (gezinti) Gopher uzayında bir Gopher mönüsünden diğerine geçmek.

network (ağ) Birbirine bağlanmış bilgisayarlar topluluğu.

network backbone (ağ omurgası) Bir dizi ağı birbirine bağlayan büyük ağ.

network-to-network interface - NNI (Ağ-Ağ Arabirimi) Frame Relay Servisi veren ağlar arasındaki bağlantıları tanımlar. Bu tanım Frame Relay Servisinin dünya çapında verilmesine olanak sağlar. Frame Relay yüksek hız ihtiyacından dolayı öncelikle LAN-WAN-LAN bağlantısında uygulama alanı bulduğu için LAN bağlantılarına uygun PVC desteğine dayalıdır.

news server (haber sunucusu) Haber gruplarını kullanıcılarına sunan bilgisayar.

newsgroups (haber grupları) Konulara göre ayrılmış yorum alışverişi.

newsreader (haber okuyucu) Haber gruplarından gelen mesajları kullanıcının okumasını sağlayan istemci program.

OCR Yazılı veya basılı karakterlerin makina tarafından ve foto-elektrik transuderlerden gelen girdilere dayanarak tanıması.

on-screen silde Direkt olarak bilgisayar terminalinden projeksiyonu yapılan bir grafik imgesi.

online editing Master bandın orijinal yapımdan monte edildiği on edit safhası

online service (çevrimiçi servis) İnternete erişimi sağlayan ve özel hizmetler sunan, America Online ya da CompuServe gibi, ulusal ölçekli şirketler.

open look (açık bakış) Çok hedefli ve çok açılım sağlayan bir grafik 'interface'i.

operand Bir işleme katılan data çeşidi veya büyüklük, çokluk anlamına kullanılır. Operand genellikle bir instructionun adres bölümü için kullanılır. Fakat bir sonuç veya parametre, işletilecek bir sonraki instruction için adres veya isim göstergesi olabilir.

operasyonel İşlemsel.

operate Çalıştırma tuşu (=on)

operating system Bir bilgisayarın yeteneklerini yöneten bir yazılım. İşlem tablosu, dosyalama ve hafıza yönetimi ve kumanda yorumu gibi fonksiyonları vardır.

operator Bir işlemi gösteren semboldür ve kendisi, işlemin nesnesidir, yapılan işlemi gösterir. Örneğin (+), toplama; (-), çıkarma operatörüdür.

optical disc Laser ışını kullanarak dijital bilgi kaydeden ve tekrar üreten bir video disk kopylama cihazı.

on screen display - OSD Televizyon veya video ile ilgili komutların ekranda belirmesi. Ses, ışık, kontrast ve ışık ayarları bir grafik halinde ekranda gösterilebilir.

OSF/MOTIF Geniş bir bilgisayar çerçevesi içinde standartlar sağlayan bir grafik kullanıcı 'interface'. X Windows sistemi ile uyuşan herhangi bir platforma taşınabilir.

OTR: Tek tuşla kayıt yapan sistem.

Out-Point Bir edit işleminin sona ermesi. 'End Point' (son nokta) olarak da adlandırılır.

outbox (giden kutusu) E-postaların gönderilmek üzere mesajların tutulduğu yer.

output Bilgisayar sonucu veya işlenmiş data.

overload Aşırı yüklenme.

PC Card (PC Kartı) Diz üstü bilgisayarlarda bulunan PCMCIA yuvalarına takılan ve bir kredi kartı büyüklüğündeki aygıt.

place holder (yer tutucu) Tam olarak görüntülenememış Web sayfalarında resimlerin yerine görüntülenen şey.

Plug and Play (Tak ve Çalıştır) Bir donanım aygıtının bilgisayara takıldığında, herhangi bir ek ayara gerek kalmaksızın, bilgisayarın işletim sistemi tarafından anında algılanabilmesini anlatan bir standart.

plug-in Navigator'ın genişleyebilirlik niteliğinden yararlanarak ona ek işlevler kazandıran programlara Netscape'in verdiği ad.

Post Office Protocol - POP3 Ana postane bilgisayarından kullanıcıların e-mail okumalarını sağlayan popüler bir protokol.

Point to Point Protocol - PPP Modem aracılığıyla internet bağlantısı kurmayı sağlayan standart bir iletişim yöntemi.

prerecorded sound (önceden kaydedilmiş ses) Bir tür bilgisayar ses dosyası.

profile (profil) e-posta ya da benzeri herhangi bir mesaj alışveriş uygulamasına bağlı iken kullanılabilecek servislerin listesi.

protocol (protokol) Bilgisayarlı iletişimi düzenleyen kurallar dizisi.

query (sorgu) Arama motorlarına bir arama talebinde bulunmanın diğer adı.

quick link (hızlı bağ) Links araç çubuğunda bulunup, belli Web sayfalarına çabuk ulaşmayı sağlayan düğmelere verilen ad.

Recreational Software Advisory Council - RSAC Web sitelerini sakıncalılık düzeyine göre derecelendiren ve kar amaçlı olamayan grubun adı.
refresh (tazelemek, yenilemek) Web sayfasını yeniden yüklemek.

relative address (göreceli adres) Bir dosyanın o anki konumu.

render (işlemek) Bilgisayarın HTML komutlarını yorumlayarak Web tarayıcı ekranında görüntüleme işlemi.

search (arama) İnternet kullanıcısnın belirteceği anahtar sözcüklerin arama motoru tarafından veri tabanındaki sözcüklerle karşılaştırılarak denk gelen sayfa adreslerinin listelenmesi işlemine verilen ad.

search engine (arama motoru) Web siteleri ya da internet üzerinde arama yapan programlara verilen ad.

security ratings (güvenlik düzeyleri) Sakıncalı içeriğe sahip sitelere erişimi önleyen içerik filtre düzeyi.

shortcut (kısayol) Kendisinin bulunduğu yerden başka bir yerdeki bir dosya ya da programa yol gösteren küçük dosyaların adı.

Simple Mail Transfer Protocol - SMTP İnternet üzerinde elektronik mesaj göndermeyi sağlayan popüler bir protokol.

start page (başlangıç sayfası) Browser penceresininde tanımlanabilen ve erişilip görüntülenecek olan ilk Web sayfası.

status bar (durum çubuğu) Etkin Web sayfası hakkında bilgi veren ve tarayıcı ana penceresinin altında bulunan çubuğun adı.

subdirectory (alt dizin) En üst düzeyde bulunmayıp başka bir dizinin içerisinde olan dizinlere verilen ad.

subjectline (konu satırı) E-mail mesajlarının, içeriği kısa ve öz olarak tanıtan başlık kısmı.

submenu (alt mönü) Bir önceki mönüde bulunan bir seçenek aracılığıyla açılan mönülere verilen ad.

subscribe to a mailing list (bir tartışma listesine üye olmak) Tartışma listelerine katılma başvurusu yapma işlemi.

subscribe to a newsgroup (bir haber grubuna üye olmak) İzlemek istenilen haber grubunu, haber grupları listesine eklenmesi.

tag (etiket) HTML komutlarına verilen bir diğer ad.

Transmission Control Protocol/Internet Protocol - TCP/IP Bilginin internet üzerinde küçük parçalar halinde aktarılmasını sağlayan protokol.

telnet Bilgisayarın aptal bir terminalmiş gibi yaparak başka bilgisayarlara bağlanmasını sağlayan programa verilen ad.

temporary files (geçici dosyalar) Yakın zamanda ziyaret edilmiş Web sayfalarının kopyaları.

terminal (uç birim) Ana bilgisayara bağlı monitör ve klavyeden oluşan sisteme verilen ad.

title bar (başlık çubuğu) O andaki Web sayfasının adını gösteren ve üzerinde minimize - maximize düğmeleri bulunan ve pencerelerin üst kısımda yer alan çubuğun adı.

toolbar (araç çubuğu) Sık kullanılan komutlara kısa sürede ulaşabilmeyi sağlayan düğme grubu.

top-level domain (üst düzey alan) URL adreslerinin, ne tür bir adres olduğunu (ticari, kurumsal, eğitim...) belirten ve üç harften oluşan kısaltma (com, edu, org...).

Uniform Resource Locator - URL Web adresleri

UNIX Bell Laboratories tarafından geliştirilen çok kullanıcılı bir işletim sistemi.

unsubscribe (üyelikten ayrılma) Kullanıcı adının tartışma listesinden silinmesi.

uploading (yüklemek) Bir bilgisayradaki dosyayı ağ üzerindeki başka bir bilgisayara aktarma işlemi.

usenet internet üzerinde, haber grubu mesajları alıp veren ve birbirine bağlı bilgisayarlar topluluğu.

user to network interface -UNI (kullanıcı ağ arabirimi) Fiziksel bağlantı tanımları, veri transferi, tıkanıklık yönetimi ile PVC'lerin (kalıcı sanal devre) yönetimini kapsamaktadır.

VDOWAVE VDOWave hareketli görüntüleri sıkıştırmakta kullanılan ilginç bir yöntemdir. Bu yöntemin en somut örneği VDOLive'dir. Bu aygıt popüler Web tarayıcılara eklenerek eş-zamanlı videoların büyük ölçüde sıkıştırılarak görüntülenebilmesini sağlamıştır.

Very Easy Rodent Oriented Net-Wide Index to Computerized Archives - VERONICA Nevada Üniversitesinde geliştirilmiş olan Veronica, binlerce gopher servisindeki her bir menü maddesini içeren devasal bir veritabanıdır. Devamlı güncellenen Vernonica veritabanı, birçok gopher menüsünden bulunabilir. Internet dahilindeki Gopher sitelerinin % 99'unun kayıdı bulunan Veronica Gopher adresi arayanların ilk uğradıkları nokta olmakta.

Video Graphies Aray - VGA IBM PS/2 EGA'ya uyumlu grafik cihazı. Analog monitörleri de destekler.

Video High Density - VHD Yüksek yoğunluklu video disk. Üç renk sistemine de uyar. Amerika'nin 525, Avrupa'nın 625 satırlı TV ekranlarına adapte olabilir.

viewer (görüntüleyici) Kelime işlemci, hesap tablosu, ya da sunu programlarınca yaratılan belgelerin okunmasını sağlayan bir add-on tipi yazılım.

virtual reality Kullanıcının müdahale edebildiği 3-boyutlu ortama verilen addır. Sanal gerçeklik sayesinde kişi ilüzyonlarla yaratılmış 3-Boyutlu dünyaya adım atabilir, oradaki nesnelerle iletişim kurabilir.

virus Zarar vermek amacıyla kendini programlara kopyalayan, bu programlarla ilişki kuran, sistemdeki diğer programlara da yamanarak yayılan program.

Visual Basic Görsel diller içerisinde, gerçekten esnek bir dil olması, üzerinde herhangi bir değişkenliğin kısa zamanda yapılabilmesi büyük avantaj. Esnek bir dil oluşu nedeniyle uyumlu çalışma özelliği ileri düzeyde. Günümüzde Visual BASIC'in 4.0 versiyonu bile çıkmıştır.

visual search Video kameralarda çekilen görüntülerin kontrol edilmesini sağlayan ve normalden üç misli hızla yapılan arama.

volatile memory Geçici bellek.

VRML 3 boyutlu görüntüleri taşıyabilecek şekilde Web sayfaları oluşturabilen bir dil.

VSAFE Bilgisayarlardaki virüs hareketlerini izleyebilen yazılım

wallpaper (duvar kağıdı) Masa üstü öğesine serilen resim.

Web address (Web adresi) Bir protokol, ana bilgisayar adı, alan adı, port numarası (gerekliyse), dizin ve dosya adından oluşan URL.

Web page (Web sayfası) Web üzerindeki hiper metin belgeler.

Web server (Web sunucu) İnternet üzerinde Web sayfaları sunan bilgisayar.

Web site (Web sitesi) Bir ya da daha fazla Web sayfasını barındıran bilgisayar alanı.

Wide Area Information Servers - WAIS Networkler arasında çok büyük miktarlarda bilgiyi indeksleyerek aranabilir bir veri tabanı oluşturup bunu kullanıma sunan ticari bir yazılım paketi.

Wide Area Network - WAN Geniş bir coğrafya üzerine yayılmış olan bilgisayarların oluşturduğu ağ.

World Wide Web - WWW Web sayfaları ve ilgili kaynakların bir araya gelerek oluşturduğu internet hizmeti.

Y-axis Bir tablonun genelikle data rakamının bulunduğu dikey çizgisi.

ZIP PKZIP kullanılarak sıkıştırılmış (daha küçük dosya boyunda, ama eşdeğer bir dosya yapılan) bir dosya "zip" dosyası olarak adlandırılır. Dosya uzantısı "zip"tir.

zoom Lens Devamlı değişken, görüntüsel uzaklıktaki lens.

ZyXEL U-1496 Plus (Modem) Geniş LCD ekranı ve menü sisteminin kullanım kolaylığı, 57600/14400bps veri ve 14400 faks hızının yanında ses işleme yeteneği, ayrıca özel protokolle de olsa 19200bps transfer hızı, bu modeli yüksek fiyatına rağmen cazip kılan modem türü.


Türkiyede Kullanılan İlk Bilgisayar Nedir?

Türkiye 'de bilgisayar kullanımı, Karayolları Genel Müdürlüğünde, 1960 yılında hizmete giren ve yaklaşık 12 yıl kullanılan IBM-650 Data Processing Machine" ile başlamıştır. Tarihi sistemin ilginç bazı özellikleri :

*
Birinci nesil, lambalı olması,
*
Her biri 10 karakter ve 1 işaretten oluşan 2000 sözcüklük Tambur bellek bulunması,
*
Dakikada 78000 toplama-çıkartma, 5000 çarpma ve 138.000 mantıksal karar verebilme özelliği,
*
Delikli kart ile bilgi girişi yapılması,
*
Özel kablolarla bağlanan kontrol paneller ile delikli kart irtibatı,
*
Okuma 200, Delme / Yazma 100 kart / Satır dakika hızında olması
*
Assembler ve Fortran 'ın özel programlama dilleri kullanımı (SOAP-FORTRANSIT)


Bunları yazmakla ömrüm bitti videoları çekerken arada bunlarıda yazıodum o yüzden videolara bir süre ara verdim adminim +5 saygınlık bekliyorum lütfen .....

br />
bağlantıyı göster (facebook ile) bağlantıyı göster (klasik üye girişi ile)


bağlantıyı göster (facebook ile) bağlantıyı göster (klasik üye girişi ile)

ben kesinlikle alıntı yapmam admininm onlar eski konular görmedim....