‘Hadisa’ vakası ABD’yi daha da zorlayacak gibi...

bağlantıyı göster (facebook ile) bağlantıyı göster (klasik üye girişi ile)





Hadisa katliamında sivillerin öldürülmesinin üzerinden sekiz ay geçti. Bu tarihe kadar kanıtlar bozulmuş ya da yok edilmiş olabilir. Tanıklar öldürülmüş ya da tehdit edilmiş olabilir. Hatta gizlenmiş, ortadan kaldırılmış ya da söz konusu piyadeleri desteklemeleri için para verilmiş olabilir.


ABD Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice, “Olayın esasını araştıracağız.” diyordu, ilk kez bir deniz kuvvetleri komutanının genelkurmay başkanı olacağı General Peter Pace de Rice’a benzer şekilde, “Olayı derinlemesine araştıracağız” garantisi verdi.


Derinlemesine. En düşük nokta. Gerçeğin altında yattığı yer. Rice ve Pace, “derinlemesine” kelimesini kullandıklarında Başkan Bush’un düşen oylarından bahsetmiyorlar demektir. Hadisa’da kadınları, çocukları, yaşlıları, güçsüzleri de içeren iki düzine Iraklının kasıtlı ölümlerinden bahsediyorlar demektir. Katliamlardan kim sorumlu tutuldu?

Rice ve Pace, olayın derinlerine inmede hayli yavaş hareket ediyor: Ne tür bir süreç işlemekte? Ordu yavaş çalışıyor. Piyadelerin giriştikleri belirtilen Hadisa katliamında sivillerin öldürülmesinin üzerinden sekiz ay geçti. Bu tarihe kadar kanıtlar bozulmuş ya da yok edilmiş olabilir. Tanıklar öldürülmüş ya da tehdit edilmiş olabilir. Hatta gizlenmiş, ortadan kaldırılmış ya da söz konusu piyadeleri desteklemeleri için para verilmiş olabilir. Rüşvet ve tehditler olmasa bile, zamanla hatırlananlar netliğini yitirir ve cesetler çürür, bu da üzerlerinde adli tıp çalışmasını imkansız kılmasa da zorlaştırır. ABD tarafından seçilen Irak’ın yeni başbakanı Nuri el Maliki, bu korkunç suçun derinlerine inme sözü verdi. Ancak gerçekten bu işin temeline inildiğinde, katilleri kim cezalandıracak? Iraklı yargıçlar mı, yoksa ABD askerî mahkemesi mi?

Bu, Irak ve ABD’nin SOFA’ya (koltuk) ne zaman varacaklarına ya da varıp varmayacaklarına bağlı. SOFA (koltuk), konforlu bir mobilya değildir. SOFA, yabancı güçlerin askerlerinin egemen devletleri “ziyaretine” izin veren anlaşmanın şartlarını belirleyen bir güçler mutabakatıdır. SOFA, böylesi bir “ziyaret” döneminde, askerî hizmet personeline uygulanacak hukuki ve yargısal maddeleri içerir. Eğer bir yabancı personel suç işler ya da kazaya neden olura, SOFA bu personelin yerel mahkemelerde mi yoksa özel savaş suçları mahkemesinde mi yargılanacağına karar verir. Anlaşılan, Birleşik Devletler ve Irak kendi SOFA’larını müzakere etmedi henüz. Bir işgalci olarak Birleşik Devletler orman yasasına bağlı görünüyor ve işgal gücünün bir SOFA’ya ihtiyacı olmadığını bildiriyor. Elbette, işgalci bir güç nereye isterse oraya oturabilir! Ancak bu görüş, Amerika tarafından yönetilen Irak’ın seçim sürecinden geçmiş, bağımsız, egemen bir devlet olduğu kurgusuyla çatışıyor. Böylesi bir değişim doğru ise o halde Maliki’nin Amerikan askerlerini soruşturma ve cezalandırma tehdidi gerçek. Uluslararası hukuka göre, tüm egemen ulusların suçluları cezalandırmak için bir yargılama yetkisi vardır, “ziyaretçi güç” dışında buna o ülkenin sınırları içinde suç işleyen yabancı askerler de dahildir. Bu temel yargı yetkisi kavramıdır ve uygulanışı neredeyse evrenseldir.

Peki Hadisa katilleri nerede yargılanacak? Irak şeriat mahkemesine çıkacaklar mı? İslam hukukuna göre olduğu gibi, ABD Askerî Adalet Kanunu’na (UCMJ) göre de böylesi suçlar ölümle cezalandırılabilir. Ancak UCMJ, ölüm cezasından kurtulmada önemli avantajlar sağlıyor, en iğrenç suçlar için de bu geçerli. Bush ve neo muhafazakar ortakları Hadisa katillerine karşı tarafsız bir tutum belirleyebilecek mi? Irak, Amerika ile kendi SOFA’sını müzakerede oldukça dikkatli olmalı. Çünkü, Bush yönetimi Amerikalı suçluların Irak adaletiyle karşılaşmasındansa askerî suçlar mahkemesinde yargılanmasına olanak veren bir SOFA arayışına girecektir.

SARAH WHALEN / (Arab News, 13 Haziran 2006)