Klasik gitar çalmak için temel bilgiler

Temel Bilgiler

Notaların Harflerle Gösterilmesi

Özellikle akorların ya da genel olarak tüm notaların gösterilmesi için bazı harfler de kullanılır. La notası temel bir sestir. Bir orkestra akordunu La notasına göre yapar. Telefonu açtığınızda duyduğunuz düdük sesi (bazı durumlarda çok küçük bir farkla olsa da) La notasıdır. Bu yüzden, notaları gösteren harfler La notasından "A" harfiyle başlar ve sırayla gider. Yalnızca Almanca'da Si notasını göstermek için "B" harfi yerine "H" harfi kullanılır.

La Si Do Re Mi Fa Sol
A B C D E F G

Sol ve Fa Anahtarları

Şimdi de, notaların fa anahtarında başlayıp sol anahtarında nasıl devam ettiğini görelim. İki porte arasında hayali bir çizgi olduğunu düşünün. Bu çizgiye gelen nota Do(C) notasıdır. Çok kalın ve çok ince notaları göstermek için portenin beş çizgisi yetmez. Bunun için portenin altında ve üstünde ek çizgiler kullanılır. Oktav dediğimiz olay ise, bir notadan başlayıp, ileri ya da geri, daha doğrusu, aşağı ya da yukarı doğru, notaları sırayla sayarak geldiğimiz sekizinci nota - ki bu ilk notanın tekrarıdır - ile ilk nota arasındaki uzaklıktır. Aşağıdaki örnekte oktavlar Mi(E) notasından - Mi notasına olarak gösterilmiştir

Tam Ses - Yarım Ses

Notalar arasında belirli uzaklıklar vardır. Gitarda birbirinin peşisıra gelen iki perde düşünün (3 ve 4.perdeler gibi). Bu iki perdedeki notalar arasındaki uzaklık yarım sestir (1/2ses). Şimdi de 3 ve 5. perdelerde iki nota düşünün (hangi telde olduğu önemli değil), bunlar arasındaki uzaklık ise bir tam sestir. Şimdi de, notaları Do'dan başlayıp, sayma sayıları gibi, sırayla sayalım: Do - Re - Mi - Fa - Sol - La - Si - Do........................ Mi -Fa ve Si - Do notaları arası 1/2 sestir yani bu notalar birbirini takip eden perdelerdedir. Diğer tüm notalar arasında ise tam ses aralıklar vardır. Peki, aralarında tam ses (iki perde) uzaklık bulunan notaların arasındaki fazladan perdelere hangi notalar gelmektedir. Buralara gelen notalar diğer notaların diyez ya da bemolleri yani yarım ses inceltilmişleri ya da yarım ses kalınlaştırılmışlarıdır. Bu işlemi yapmak için arıza işaretleri kullanılır. Bunların bir listesini veriyoruz:

Diyez: Önüne konduğu notayı yarım ses inceltir.

Çift Diyez: Önüne konduğu notayı bir tam ses inceltir.

Bemol: Önüne konduğu notayı yarım ses kalınlaştırır.

Çift Bemol Önüne konduğu notayı bir tam ses kalınlaştırır.

Bekar (Natürel): Arıza almış notayı doğal haline çevirir.


Şimdi de, Do notasından başlayıp, sırayla tüm notaları - ki bunlar 12 adet kromatik (birbirlerini yarım ses aralıkları ile takip eden) notadan ibarettir - yazalım. Not: İncelme yönünde giderken notalar diyez, kalınlaşma yönünde giderken ise bemol alır. Yani, sözünü ettiğimiz aradaki perdeye gelen nota ya bir önceki notanın diyezi ya da bir sonraki notanın bemolü olarak adlandırılır. Ya da gittiğimiz yöne bağlı olarak, bunun tam tersi olur: Do - Do diyez (ya da Re bemol) - Re - Re diyez (ya da Mi bemol) - Mi - Fa - Fa diyez (ya da Sol bemol) - Sol - Sol diyez (ya da La bemol) - La - La diyez (ya da Si bemol) - Si - Do... Soldan sağa diyez yönü, sağdan sola ise bemol yönüdür. Örneğin, Do ile Re arasındaki notayı, incelirken Do diyez, kalınlaşırken ise Re bemol olarak düşünebilirsiniz. Neticede ikisi de aynı sestir. Daha önce söyledik ama yine hatırlatalım: Mi - Fa ve Si - Do notaları arası yarım sestir yani bu notaların arasında diyez ya da bemol başka bir nota bulunmaz (Türk müziği ve bazı dünya müziklerinde daha küçük aralıklar vardır. Bunları ilgili derslerde inceleyeceğiz).
Bir ölçü içinde bir nota ilk kez arıza aldığı yerden, aksi belirtilmediği takdirde, ölçü sonuna kadar arıza almaya devam eder. Belirli bir yerde nota doğal haline çevrilecekse bekar (natürel) işareti kullanılması gerekir. Sonra tekrar arıza işaretiyle arızalı duruma getirilebilir.

Tablatür

Beş çizgili porte üzerinde yazılan notaları okumak, özellikle yeni başlayanlar için, biraz zor olduğundan tablatür dediğimiz olay geliştirilmilştir. Tablatürde altı çizgi bulunur. Bunlar gitarın tellerine karşı gelir. En alttaki çizgi kalın Mi (E) telidir. Üste doğru teller sırasıyla La (A), Re (D), Sol (G), Si (B) ve (ince) Mi (E)'dir.

Teller üzerinde gösterilen sayılar hangi tellerde hengi perdelere basılacağını belirtir. Bu perdelere hangi parmaklarla basılacağı ise TAB'ın alt tarafındaki sayılarla gösterilir. Pena vuruşları ise üst tarafta verilir.

Herkes biliyordur belki ama yine de hatırlatalım, bare tek bir parmakla iki ya da daha fazla notaya basılacağı anlamına gelir. Basılan nota sayısına göre küçük bare ya da büyük bare olarak adlandırılır.

Gitarın Akordu

Herşeyden önce telefondan, diyapazondan ya da bir akord düdüğünden La sesini alıp gitarın 5 no'lu yani La telini doğru notaya akordlamamız gerekiyor. 5.Perdeden Akord
1) La telinde 5.perdeye basın, buradaki ses size alttaki boş telin olması gereken sesi Re notasını verecektir,
2) Re telinde 5.perdeye basın ve buna göre alttaki boş Sol telini akordlayın,
3) Sol telinde 4.perdeye basın (3'lü aralığa geldik) ve buna göre alttaki boş Si telini akordlayın,
4) Si telinde 5.perdeye basın (tekrar 4'lü aralık) ve buna göre alttaki boş Mi telini akordlayın,
5) (Kalın) Mİ telini akordlamak için iki yolunuz var: 1) (İnce) Mi teline göre (tabi oktav farkını gözeterek) ya da 2) (kalın) Mİ telinde 5.perdeye basıp buradaki sesi alttaki boş La teline göre akordlamak,
6) Son olarak, tüm boş tellerin seslerini teker teker diğer tellerde dağişik yerlerde basarak tüm sesleri karşılaştırmalı olarak kontrol edin

7.Perdeden Akord

1) Re telinde 7.perdeye basarak burada olması gereken La notasını üstteki boş La teline göre (tabi oktav farkına dikkat ederek) akordlayın,
2) Sol telinde 7.perdeye basarak bu notayı üstteki boş Re teline göre akordlayın,
3) Si telinde 8.perdeye basarak (3'lü aralığa geldik) üstteki boş Sol teline göre akordlayın,
4) Mi telinde 7.perdeye basarak (tekrar 4'lü aralık) üstteki boş Si teline göre akordlayın,
5) (Kalın) Mİ telini akord etmek için iki yolunuz var: 1) (İnce) Mi teline göre iki oktav aşağıdan ya da 2) La telinde 7.perdeye basarak buna göre üstteki (kalın) Mİ telini akordlamak,
6) Ve tabi son olarak, tüm boş tellerin seslerini teker teker diğer tellerde değişik yerlerde basarak tüm sesleri karşılaştırmanız gerekiyor

Parmak Açma Çalışmaları

Vereceğimiz örnek neredeyse tüm metod kitaplarında ve bir çok gitar hocası tarafından öğrencilerine verilen çok bilinen bir çalışma. Yeni başlayanlar için bir uyarıda bulunalım: Telden tele geçerken ve dönüş noktalarında çok dikkatli olun çünkü buralarda biraz yavaşlamak zorunda kalabilirsiniz ve tempoyu kaçırırsınız. Buralardaki küçük beklemeleri tempo içinde eritmek için yapılacak en iyi şey ağırdan almak. Tüm notalar eşit sürelerde çalınmalı ve notalar arasında beklemeler olmamalı. Bir de, her bir nota eşit ağırlıkta çalınmalı yani biri kuvvetli diğeri zayıf olmamalı

Gamlar

Gam belirli aralıklarla dizilmiş, bazı özel durumlar dışında, sekiz notadan oluşur. Sekizinci nota, birinci notanın bir oktav üstüdür (bir oktav tizde tekrarı). Bu sekiz nota iki dörtlü grup halinde düşünülür. Bunlardan birincisine alt dörtlü, ikincisine üst dörtlü denir. Birinci nota ("Kök ses" ya da "Tonik") gama ismini veren sestir.





Majör Gam (Ionian ya da İyon modu)

Majör gam, isminden de anlaşılacağı gibi, temel gamdır. Diğer tüm gamlar/modlar majör gam üzerinde yapılan değişiklikler sonucunda elde edilirler. İyon ya da daha sonra duyacağınız lidya, frigya (lydian, phrygian), vs gibi isimler, anlayacağınız gibi, tarihteki bazı geçmiş medeniyetlerle ilgilidir.

Majör gamdaki notalar arasındaki uzaklıklar şu şekildedir:

1.(kök ses) ve 2.sesler arası : Tam ses (iki perde)
2. ve 3.sesler arası : Tam ses
3. ve 4.sesler arası : Yarım ses (bir perde)
Burada alt dörtlü bitiyor. Şimdi, bir tam ses atlayarak üst dörtlüye geçeceğiz. Yani:
4. ve 5.sesler arası : TAM ses
Ve, üst dörtlü başlıyor:
5. ve 6.sesler arası : Tam ses
6. ve 7.sesler arası : Tam ses
7. ve 8.ses (kök sesin oktavı) arası : Yarım ses


Gördüğünüz gibi, her iki dörtlü de, içindeki notalar arasındaki uzaklıklar açısından, tamamen eş yapıdalar. Ve, bu iki dörtlü birbirine bir tam ses ile bağlandığında şu ses aralıkları ortaya çıkıyor:
Tam - Tam - Yarım - TAM - Tam - Tam - Yarım (yani, bazılarının ezberlediği gibi: 2 Tam, 1 Yarım, 3 Tam, 1 Yarım. Ama, bu şekilde ezberlemek iki dörtlü yapısını tam olarak açıklayamıyor.) Şimdi, bu aralıkları notalar ile porte üstünde görelim (Gamın dereceleri üstte sayılarla belirtilmiştir).
Do majör gamı:

Minör Gam

İki çeşit minör gam vardır:
1) Melodik minör gam (Majör gamın 3. derecesi bemol alır),
2) Armonik (doğal) minör gam (Majör gamın 3 ve 6.dereceleri bemol alır).

Majör ve minör gamlar arasındaki temel fark üçüncü sestedir. Majör gam - isminden de anlaşılacağı gibi - baskın bir karaktere, minör gam ise tam tersine çekinik ve daha yumuşak bir özelliğe sahiptir. Gitarınızda majör ve minör akorları peşpeşe çalarak bunu kolaylıkla algılayabilirsiniz

Dominant) Yedili Gam (Mixolydian)

Bu gama kısaca "yedili" gam denir. Majör gamın 7.sesi bemol yapılarak

Minör Yedili Gam

Yedili gamlarda 7.sesin bemol yapıldığını biliyoruz. Öyleyse minör yedili gamlarda da 7.ses bemol yapılacak. Bu durumda, iki çeşit minör gam oluyor:

1) Melodik minörün yedilisi (dorian = Xm7)
2) Armonik minör yedili (aeolian = Xm7 b6)

Akorlar

Basitçe, birden fazla ses birarada çalınıyorsa buna AKOR diyoruz. Yani, iki ses te bir akordur ama temel akor üç sesli (triad) olarak düşünülür.

Majör Akor

Akorları çıkartırken de, gamlarda olduğu gibi, majör gam temel alınır. Temel majör triad maj gamın 1, 3 ve 5.seslerinden oluşur

Şimdi bu akoru gitar klavyesi üzerinde basmamız gerekiyor. Yapacağımız şey bu üç sesin birbirine, beraber basılabilecek kadar, yakın olduğu bölgeleri bulmak. Akor içinde hangi sesin kaç tane geçtiğinin fazla bir önemi yok. Önemli olan, kaçar tane olursa olsun, üçünün birarada bulunması. Genel olarak, akorun en bas notasının, şart olmasa da, kök ses olması tercih edilir. Çünkü tellere genellikle önce yukarıdan-aşağı vurulur ve aşağı vuruşlar genellikle daha kuvvetlidir. Böyle belirgin ve kuvvetli çıkacak sesin kök ses olmasının istenmesi doğaldır. Ama bazen özellikle tınlatılmak istenen sesler olabilir. Bunlar 3 ya da 5.derece gibi akorun sesleri olabileceği gibi, bazı özel durumlarda, akor dışı ve hatta gam dışı sesler de olabilir. C (maj) akorunun bir kaç değişik basış şeklini verelim. 1.pozisyonda verilen ilk şekile basta bir G notası (5.derece) koyarsak ikinci şekli elde ederiz. Benzer şekilde, 3.pozisyondaki üçüncü şekile yine basta bir G notası koyularak dördüncü şekil oluşturulur. Dördüncü şekil ise 8.pozisyonda. (Not: Şekillerde "fr" kısaltmasıyla gösterilen şey perde (fret) no'su yani bulunulan pozisyondur.

Minör Akor

Gamlar bölümünde minör tanımını yapmıştık. Bir majör gamda (ya da akorda) 3.derecenin bemol alması durumuna "minör" diyoruz

Ritm

"Ritm, bize zamanlamayı öğretir. Beynimiz, çaldığımız ritmde belli bir zamanı algılamayı ve geliştirmeyi öğrenir."
Okay Temiz

"Bu dünya solo gitaristlerin dünyası ama öğrenilmesi gereken en temel şey zaman ve ritmdir."

Sen Çalabiliyormusun???

abi nerde o eski tablarrr,